Opinie o jakości w ochronie zdrowia

W ramach projektu Razem dla Zdrowia, realizowanego przez Fundację My Pacjenci w partnerstwie z Naczelną Izbą Lekarską, Naczelną Izbą Pielęgniarek i Położnych oraz Naczelną Izbą Aptekarską, Ośrodek Studiów, Analiz i Informacji NIL przeprowadził sondaż opinii lekarzy i lekarzy dentystów na temat jakości w ochronie zdrowia i bezpieczeństwa pacjenta.

Ryc. 1. Ranking szpitali

Taki sam sondaż partnerzy przeprowadzili wśród pacjentów i pracowników ochrony zdrowia. Uzyskaliśmy 373 kompletne odpowiedzi, była to zdecydowanie największa grupa respondentów i bardzo dziękujemy Koleżankom i Kolegom za udział.

Sondażu nie realizowaliśmy z zamiarem uzyskania wyników reprezentatywnych, ale wyniki zostały poddane procedurze ważenia ze względu na tytuł zawodowy, płeć oraz wiek respondentów i można je traktować jako dość dobrze odzwierciedlające opinie naszego środowiska.

Szpital

Na początek pytaliśmy o cechy szpitala, w którym chcieliby się leczyć respondenci. Dla lekarzy i lekarzy dentystów najważniejszymi kryteriami wyboru szpitala jest dobre wyposażenie i nowoczesna aparatura medyczna (100% wskazań, że jest to zdecydowanie albo raczej ważne), skuteczne leczenie (szpital na wysokiej pozycji w rankingu pod tym względem – 94%), czystość (99 %), dbanie o bezpieczeństwo pacjenta (pozycja w rankingu szpitali pod tym względem – 91%) oraz zatrudnienie uznanych i cenionych lekarzy (96%).

Zdecydowana większość lekarzy i lekarzy dentystów (81%) zgodziła się z propozycją stworzenia rankingu szpitali (Ryc. 1). Według respondentów pacjenci powinni mieć dostęp do informacji o skuteczności leczenia (88%), natomiast z propozycją uwzględniania w rankingach także ocen dokonywanych przez pacjentów zgadzało się 67%.

Propozycje wprowadzenia obowiązku poprawiania niezadawalających wskaźników jakości i bezpieczeństwa leczenia oraz uwzględnianie sprawdzonych wskaźników jakości w decyzjach o finansowaniu świadczeń uzyskały wyraźną aprobatę respondentów (95%). Na propozycję niefinansowania ze środków publicznych placówek, które nie poprawiają niezadowalających wskaźników, zgadza się 61%. Nieco mniejsze poparcie (57%) uzyskała propozycja, by w skład komisji decydujących o ocenie placówek wchodzili przedstawiciele pacjentów.

Ryc. 2 Rejestr zdarzeń niepożądanych

Zdarzenia niepożądane

Respondenci uważają, że obowiązek informowania o wystąpieniu zdarzenia niepożądanego powinien obejmować wszystkie placówki medyczne (90% opinii) i tylko 28% zgodziło się z propozycją, by taki obowiązek dotyczył wyłącznie szpitali. Propozycje upubliczniania informacji o występowaniu zdarzeń niepożądanych i działaniach naprawczych są popierane odpowiednio przez 32 i 47% (Ryc. 2).

Ochrona pracowników medycznych informujących o zdarzeniach niepożądanych oraz istnienie w szpitalach zespołów analizujących przyczyny takich zdarzeń i wdrażających procedury zapobiegawcze są zdecydowanie akceptowane przez respondentów (92 %). Z propozycją, by o zdarzeniach niepożądanych mogli informować zarówno pracownicy medyczni, jak i pacjenci oraz członkowie ich rodzin, zgadza się 80%, a 67% z propozycją zgłaszania zdarzeń niepożądanych online, bezpośrednio do centralnego urzędu prowadzącego rejestr tych zdarzeń.

Tylko 33% zdecydowanie albo raczej zgadza się z opinią, że ważniejsze od ochrony zgłaszających zdarzenie niepożądane jest wskazanie i ukaranie winnych spowodowania takiego zdarzenia. Dobór wskaźników bezpieczeństwa i jakości nie może prowadzić do sytuacji, w której unikano by leczenia ciężkich lub ryzykownych przypadków (97%). Pomimo trudności w znalezieniu właściwych wskaźników respondenci zgadzają się, że należy monitorować jakość leczenia i bezpieczeństwo pacjentów oraz podejmować działania mające na celu ich poprawę (94%).

Wypadki medyczne

Większość respondentów zgadza się, że pacjenci poszkodowani w wyniku wypadków medycznych powinni otrzymywać szybko (z prawem pierwszeństwa) i bezpłatnie specjalistyczną pomoc medyczną w kraju albo za granicą. Zdecydowana większość uważa, że odszkodowania za wypadki medyczne powinny umożliwiać m.in. całkowite pokrycie dodatkowych wydatków związanych z leczeniem skutków wypadku medycznego (86%) oraz że powinien istnieć odrębny fundusz wypłacający takie odszkodowania (72%). Połowa zgadza się z propozycja, że odszkodowanie za wypadek medyczny powinno być odpowiednie do uszczerbku na zdrowiu i być wypłacane bez konieczności wskazania winnego za wypadek przed sądem.

Ryc. 3. Stan zdrowia

Stan zdrowia

Osobiste doświadczenia związane z leczeniem oraz stan zdrowia mogą wpływać na opinie o zagadnieniach będących przedmiotem sondażu. Zapytaliśmy więc respondentów o stan ich zdrowia. Za zupełnie zdrowych uważa się tylko 25%, a 18% za chorych (Ryc. 3). Wypadki medyczne zdarzają się także w środowisku lekarzy i lekarzy dentystów. 5% respondentów podało, że ulegli wypadkowi medycznemu osobiście, a 11% ma w najbliższej rodzinie osobę, która takiego wypadku doświadczyła.

Podsumowanie

Sondaż był częścią projektu dotyczącego dialogu społecznego, którego celem jest stworzenie forum dialogu i konsultacji pomiędzy pracownikami medycznymi i pacjentami. Temat jakości i bezpieczeństwa leczenia jest bardzo aktualny, ponieważ prowadzone są prace legislacyjne nad projektem ustawy o jakości w ochronie zdrowia. Opinie naszego środowiska w tej sprawie świadczą, że propozycje monitorowania i analizy zdarzeń niepożądanych, poprawy jakości leczenia, pomocy ofiarom wypadków medycznych są bardzo popierane.

Lekarze i lekarze dentyści zdają sobie jednak sprawę, jak trudne i skomplikowane jest przełożenie tego na konkretne działania. Zastosowanie niewłaściwych wskaźników, sprawozdawczość i połączenie kiepskich wskaźników z finansowaniem mogą łatwo wypaczyć praktykę i utrudnić rzeczywistą poprawę jakości. Jednym z warunków poprawy bezpieczeństwa jest zapewnienie pacjentom rzeczywistej możliwości uzyskania odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu spowodowany wypadkiem medycznym bez konieczności przechodzenia przez procedury sądowe albo udowadniania, że ktoś popełnił błąd.

Ten sposób sprawdził się już w licznych krajach i propozycję wprowadzenia go w Polsce poparła połowa respondentów, wskazując jednocześnie, że odszkodowania takie powinny być wypłacane z odrębnego funduszu. Informacje o stanie zdrowia i problemach związanych z leczeniem w naszym środowisku są niepokojące. Dlaczego tylko 25% uważa się za w pełni zdrowych lekarzy i lekarzy dentystów?

Z innych badań OSAI NIL wiemy, że lekarze pracują za dużo, że praca jest stresująca i wyczerpująca, że prawie połowy dotyka wypalenie zawodowe, że styl ich życia na pewno zdrowy nie jest. Stan zdrowia i jakość życia naszych Koleżanek i Kolegów to bardzo ważny temat dla nas wszystkich. Musimy o tym wiedzieć więcej. Po wakacjach w OSAI zajmiemy się tym zagadnieniem. Już teraz zapraszamy do udziału w ogólnopolskim badaniu.

Romuald Krajewski
Kierownik Ośrodka Studiów, Analiz i Informacji Naczelnej Izby Lekarskiej

Teresa Perendyk
Biuro Ośrodka Studiów, Analiz i Informacji Naczelnej Izby Lekarskiej