P. Dąbrowiecki: Rola edukacji chorych na POChP
Edukacja chorych jest podstawową składową leczenia stabilnej POChP. Sama edukacja nie zwiększa wydolności wysiłkowej i czynności płuc, ale przyczynia się do poprawy ogólnego stanu zdrowia i zdolności radzenia sobie z chorobą.
Edukacja jest częścią zintegrowanej opieki nad chorymi z POChP i taki system opieki wpływa na jakość życia, a także na efekty leczenia. Leki zapisane przez lekarza z powodu POChP zazwyczaj prawidłowo inhaluje tylko 1/3 chorych.
Aby poprawić sytuację, lekarze, ale także świadomi pacjenci, zaczęli się zrzeszać w organizacje, których naczelną ideą jest edukacja oraz pomoc choremu z przewlekłą chorobą obturacyjną.
Wiele osób z POChP należy do stowarzyszeń chorych na astmę. Towarzystwa chorych, w tym Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP, organizują szkolenia dedykowane specjalnie dla tych pacjentów.
Chorzy uczą się jak prawidłowo inhalować leki wziewne, co robić w trakcie zaostrzenia choroby, nabywają umiejętności niezbędnych do prawidłowego „zarządzania chorobą”, która już nigdy ich nie opuści.
Dodatkowo udzielają sobie nawzajem wsparcia i wymieniają się doświadczeniami w zakresie leczenia POChP. Przyjaźnie zawarte w trakcie szkoleń, przenoszone poza mury szpitala, powodują zmniejszenie uczucia izolacji i redukują objawy lęku i depresji.
POChP to choroba ogólnoustrojowa. Proces zapalny toczy się w oskrzelach i tkance płucnej, ale dotyka także układu krążenia, wydzielania wewnętrznego oraz ośrodkowego układu nerwowego. Chorzy w zależności od stopnia klinicznego zaawansowania choroby kaszlą i odczuwają duszności wysiłkowe.
Objawy choroby oraz ich nasilenie istotnie wpływają na ich stan psychiczny. Często pojawiają się zaburzenia lękowe i objawy depresji. Samopoczucie ma istotny wpływ na przebieg choroby.
Według oceny chorych negatywny wpływ POChP przejawia się obniżeniem zdolności do wykonywania pracy, zakłóceniem snu i obniżeniem nastroju. Jakość życia (Quality of Live – QL) chorych z POChP jest w znaczącym stopniu upośledzona i często wraz z progresją choroby dochodzi do jej dalszego upośledzenia (QL).
Pacjenci skarżą się także na izolację społeczną. Kaszel, odksztuszanie, które pojawiają się przy okazji spotkań towarzyskich lub przebywania chorego w grupie – nie spotykają się ze zrozumieniem innych ludzi.
Dochodzi do marginalizowania osoby chorej i wskutek tego do poczucia samotności i niezrozumienia potrzeb własnych pacjenta. Niestety, chorzy wraz z nasileniem się objawów POChP stają się coraz bardziej zależni od innych, co potęguje problemy.
Ten temat często pojawia się zarówno w światowych jak i polskich opracowaniach na temat POChP. Konsensusy leczenia podpowiadają jak leczyć chorych, ale także poruszają temat problemów i ograniczeń chorego w życiu codziennym.
Jedną z metod leczenia chorych na POChP jest rehabilitacja oddechowa, która nie tylko poprawia wydolność wysiłkową, zwiększa ogólną sprawność i zmniejsza częstość zaostrzeń i hospitalizacji, ale także zmniejsza lęk i poprawia jakość życia chorych. Szkoda, że poza nielicznymi ośrodkami nie jest w Polsce ogólnodostępną metodą leczenia.
Obecnie uważamy, że chory z POChP może żyć w miarę normalnie. Powinien „rzucić” palenie, prawidłowo i w odpowiednich dawkach stosować leki, mieć dostęp do rehabilitacji oddechowej, stosować szczepienia ochronne, a przede wszystkim być aktywny i nie tracić nadziei. To będzie możliwe w momencie, kiedy w całej Polsce wdrożymy zintegrowany model opieki nad chorymi z POChP.
Dr n. med. Piotr Dąbrowiecki
Przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP
Referencje:
- Światowa strategia rozpoznawania, leczenia i prewencji przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (aktualizacja 2011). Medycyna Praktyczna Pneumonologia 1/2012.
- Frassanito M. i wsp.: Quality of life and psychologic features of subjects with chronic respiratory disease. Arch Monaldi Mal Torace 1992; 47:31-40.
- Zalecenia Polskiego Towarzystwa chorób płuc dotyczące rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Pneumonologia i Alergologia Polska 2012; 80, 3:220-254.
