Roszczenia pacjentów okiem radcy prawnego

Stale wzrasta liczba roszczeń pacjentów wobec lekarzy. Pojawiło się wiele firm oferujących dochodzenie odszkodowań za tzw. błędy medyczne.

Foto: pixabay.com

W internecie można znaleźć całe mnóstwo porad dla niezadowolonych pacjentów, wzory pozwów i pism. „Dr Google” dostarcza nie tylko informacji o sposobie dochodzenia roszczeń wobec lekarzy, ale również, jak powinien przebiegać cały proces diagnostyki i leczenia.

Lekarze i lekarze dentyści prowadzący praktyki podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej od szkody będącej następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych.

Szczegółowy zakres tego ubezpieczenia określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22.12.2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U. 2011 r., Nr 293, poz. 1729).

Warto przy tym wskazać, że zgodnie z §2 ust. 3 tego rozporządzenia ubezpieczenie OC obejmuje szkody będące następstwem zabiegów chirurgii plastycznej lub zabiegów kosmetycznych, jeśli są udzielane w przypadkach będących następstwem wady wrodzonej, urazu, choroby lub następstwem jej leczenia. Wobec tego lekarze i lekarze dentyści wykonujący zabiegi o charakterze estetycznym nie będą objęci ochroną z tego ubezpieczenia.

Dochodzenie roszczeń wobec lekarza najczęściej rozpoczyna się od żądania udostępnienia dokumentacji medycznej, a potem pisma z żądaniem zapłaty. O tym, że pacjent domaga się od lekarza naprawienia wyrządzonej mu rzekomo szkody, należy niezwłocznie zawiadomić ubezpieczyciela, z którym zawarta została umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Prowadzenie jakichkolwiek rozmów czy korespondencji z pacjentem nie leży w interesie lekarza, bo raczej nie doprowadzi do tego, że pacjent odstąpi od swoich roszczeń. Jedyny sens ma zawarcie ugody na piśmie, w której pacjent za zapłatą umówionej kwoty zrzeknie się wszelkich roszczeń wobec lekarza związanych z udzieleniem świadczenia.

Najlepiej ograniczyć się do poinformowania pacjenta o zakładzie ubezpieczeń udzielającym ochrony ze wskazaniem numeru polisy.

Ustawa z 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 473) stanowi, że zarówno pacjent, jak i lekarz zobowiązani są przedstawić zakładowi ubezpieczeń posiadane dowody dotyczące zdarzenia i szkody oraz ułatwić im ustalenie okoliczności zdarzenia i rozmiaru szkód (art. 16 ust. 3). Ścierają się w tym miejscu poglądy, czy pozwany lekarz jest związany tajemnicą lekarską.

Jeden zakłada, że jest do tego konieczna zgoda pacjenta. Drugi, że lekarz nie jest związany tajemnicą, bo musi się skutecznie bronić i samo dochodzenie roszczeń przez pacjenta oznacza zgodę na ujawnienie tajemnicy w postępowaniu likwidacyjnym ubezpieczyciela czy w procesie sądowym. Wątpliwości takich nie ma w postępowaniach karnych i dyscyplinarnych. Ubezpieczyciel jest autonomiczny w swojej decyzji co do roszczeń pacjenta.  Zdarza się, że jego ocena zdarzenia jest odmienna od tej, jaką ma lekarz.

Może więc wypłacić odszkodowanie wbrew stanowisku ubezpieczonego lekarza. Jeśli pacjent skieruje roszczenia bezpośrednio do ubezpieczyciela, musi on zawiadomić ubezpieczonego lekarza.

W postępowaniu sądowym o naprawienie szkody objętej ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej jest niezbędne przypozwanie zakładu ubezpieczeń, jest on zawiadamiany o procesie i może w nim brać udział jako tzw. interwenient uboczny po stronie lekarza (art. 20 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

Ubezpieczyciel ma obowiązek zwrócić ubezpieczonemu, uzasadnione okolicznościami zdarzenia, koszty poniesione w celu zapobieżenia zwiększeniu szkody. Ma też obowiązek zwrotu niezbędnych kosztów obrony w postępowaniu karnym i koszty zastępstwa prawnego w postępowaniu cywilnym, podjętych na polecenie lub za zgodą zakładu ubezpieczeń (art. 15 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

Kluczowe znaczenie w procesie sądowym mają opinie biegłych lekarzy, którzy zwykle określają uszczerbek na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18.12.2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 954).

Jarosław Klimek
Radca prawny OIL w Łodzi