5 października 2024

Toksykolog o e-papierosach

Są postrzegane i reklamowane jako bezpieczna alternatywa dla palenia tytoniu, ale wcale nie muszą być bezpieczniejsze od tradycyjnych papierosów. Dlaczego tzw. elektroniczne papierosy szkodzą zdrowiu? Prezentujemy opinię prof. dr. hab. Jana K. Ludwickiego z Zakładu Toksykologii i Oceny Ryzyka Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny.

Foto: Marta Jakubiak

„Płyn do e-papierosów składa się najczęściej z mieszaniny glikolu propylenowego i gliceryny oraz  dodatków zapachowych i ewentualnie nikotyny. Istotną rolę w narażeniu na jego składniki, w tym zanieczyszczenia, ma dynamika tworzenia aerozolu, który jest generowany w procesie użytkowania e-papierosa, a następnie wdychany przez użytkownika. Ostatnio stwierdzono zanieczyszczenie płynu do e-papierosów związkami arsenu. Stwarza to istotne problemy toksykologiczne.

Narażenie na arsen i jego związki obecne w płynie do e-papierosów następuje głównie przez drogi oddechowe, ale nie można też wykluczyć drogi pokarmowej wynikającej z faktu, że część aerozolu może ulegać absorbcji w błonie śluzowej górnych dróg oddechowych skąd, wskutek mechanizmów odksztuszania, może przenikać do układu pokarmowego. W przypadku narażenia na obecne w aerozolu nieorganiczne związki arsenu, obie drogi są prawdopodobne, chociaż ich udział w całkowitym narażeniu na arsen jest niemożliwy do ustalenia bez odpowiednich badań.

Zgodnie z danymi pochodzącymi z toksykologicznych baz danych i piśmiennictwa naukowego nt. szkodliwości arsenu dla ludzi, chroniczne narażenie inhalacyjne na ten metal i jego nieorganiczne związki może przyczynić się do podrażnienia błon śluzowych, stanów zapalnych skóry, zapaleń spojówek, zapaleń gardła i nieżytu nosa. Chroniczne narażenie na nieorganiczne związki arsenu drogą pokarmową może wywołać zróżnicowane objawy ze strony przewodu pokarmowego, anemię, neuropatie obwodowe, przebarwienia skóry, ropiejące rany kończyn, uszkodzenia naczyń obwodowych, uszkodzenia nerek i wątroby.

Istnieje też naukowo udowodniony związek między narażeniem na nieorganiczne związki arsenu a występowaniem raka płuc u ludzi w przypadku narażenia inhalacyjnego oraz występowaniem raka skóry, pęcherza moczowego, nerek i płuc w przypadku narażenia za pośrednictwem przewodu pokarmowego. W związku z tym Międzynarodowa Agencja ds. Badań nad Rakiem (IARC) zaklasyfikowała nieorganiczne związki arsenu jako kancerogeny dla ludzi grupy 1, tj. o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla ludzi.

Ocena narażenia na arsen obecny w płynie do e-papierosów jest znacznie utrudniona z powodu braku danych dotyczących ilości aerozolu generowanego z mieszaniny glikolowo/glicerynowej, wnikającego do dróg oddechowych podczas użytkowania e-papierosa, co w praktyce uniemożliwia ilościową ocenę ryzyka.

Jednak biorąc pod uwagę wyżej opisane toksykologiczne właściwości arsenu i jego nieorganicznych związków, w tym zaliczenie go do kancerogenów grupy 1 oraz fakt, że obecność związków arsenu w płynie do e-papierosów nie znajduje żadnego uzasadnienia technologicznego, a także biorąc pod uwagę, że e-papierosy są postrzegane i reklamowane jako bezpieczna alternatywa dla palenia tytoniu, szczególnie w odniesieniu do ryzyka wystąpienia raka płuc, obecność nieorganicznych związków arsenu w płynie do e-papierosów należy uznać za niedopuszczalną.”