Rozbrajanie bomby. Walka z lekoopornością

Polscy naukowcy budują urządzenie do skutecznej walki z bakteriami opornymi na antybiotyki. To pierwszy aparat, który zbierze pełne dane o wrażliwości bakterii atakujących chorego na wszystkie klinicznie ważne antybiotyki. Z prof. Piotrem Garsteckim, kierownikiem projektu, rozmawia Lidia Sulikowska.

Foto: Krzysztof Dubiel

Jak dużym zjawiskiem jest lekooporność bakterii na antybiotyki?

Od lat 80. XX w. obserwujemy na świecie lawinowo rosnącą oporność bakterii na antybiotyki i epidemiologię zakażeń. To tykająca bomba. Przy obserwowanej szybkości szerzenia się opornych patogenów, pesymistyczne przewidywania mówią o nawet 10 mln ofiar rocznie w 2050 r., co przekłada się na kilkuprocentowy wzrost liczby zakażeń każdego roku. Już teraz w Polsce narasta epidemiologia antybiotykoopornych zakażeń.

Aparat, nad którym pracuje pana zespół, pomoże rozwiązać ten problem?

Wierzę, że pojawią się nowe antybiotyki, ale raczej nieprędko. Kiedy już zostaną stworzone, nawet wtedy będziemy musieli ograniczać powstawanie nowych oporności. Podstawową strategią obrony, jak wskazują wszystkie zajmujące się tym problemem organizacje, jest szersza i lepsza diagnostyka. W przypadku hospitalizowanych zakażeń lekoopornych najważniejszy jest możliwie szybki dostęp do pełnej informacji o lekowrażliwości bakterii.

W 2016 r. rozpoczęliśmy prace nad systemem do kompleksowego oznaczania antybiogramów, aby ułatwić stosowanie terapii celowanych. Powstaje on w Warszawie i jest efektem współpracy Instytutu Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk i firmy prywatnej. Pozyskaliśmy prestiżowy grant Fundacji na rzecz Nauki Polskiej na ten cel. Grupa Mikroprzepływów w Instytucie będzie w ramach grantu pracować nad systemami mikroprzepływowymi do badań wrażliwości bakterii na kombinacje antybiotyków. Spółka natomiast pracuje nad automatycznym systemem dla diagnostyki medycznej.

Czym wyróżnia się ten sprzęt na tle innych tego typu urządzeń?

Tworzymy system, który umożliwia hodowlę wszystkich istotnych klinicznie patogenów poddających się hodowli referencyjnej metodą mikrorozcieńczeń. W odróżnieniu od aparatów dostępnych obecnie na rynku, dzięki zastosowaniu rozwiązań mikroprzepływowych, jednorazowy panel będzie dostarczał informacji o rzeczywistych poziomach MIC względem bardzo szerokiej gamy antybiotyków, tak by lekarz od razu, już w pierwszym badaniu, pozyskał pełną, potrzebną mu wiedzę do zastosowania skutecznej terapii celowanej. System będzie wypełniał z nawiązką wszystkie rekomendacje europejskiej organizacji EUCAST i amerykańskiej CLSI. Planujemy też uwzględnić w panelu oznaczanie mechanizmów oporności na antybiotyki.

Jak działa ten przyrząd analityczny?

Dzięki naszym rozwiązaniom mikroprzepływowym na każdym panelu system przeprowadzi równolegle kilkaset hodowli, każdą w innych warunkach, po to by pozyskać pełną wiedzę o lekowrażliwości patogenu.

Kiedy lekarze będą mogli z niego korzystać w codziennej praktyce?

Przewidujemy rejestrację urządzenia i wejście na rynek w 2021 r. Już dzisiaj współpracujemy z lekarzami i zachęcamy do kontaktu z nami. Jesteśmy bardzo otwarci na wsłuchiwanie się w konkretne potrzeby co do szczegółów funkcjonalności systemu, możliwe jest również uczestniczenie w programie wczesnego dostępu, w ramach badań walidacyjnych.