Kasy fiskalne – co z nieodpłatnymi usługami?

Dnia 1 stycznia weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. 2014 r., poz. 1544) regulujące obowiązek posiadania kasy fiskalnej i ewidencjonowania przy jej pomocy obrotu uzyskanego od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych.

Foto: Marta Jakubiak

Na mocy § 4 pkt. 2 lit. f tego rozporządzenia nałożono na lekarzy obowiązek rejestrowania obrotu przy pomocy kas fiskalnych, niezależnie od wysokości osiąganych obrotów.

Czy z jednej kasy mogą korzystać dwa gabinety funkcjonujące w jednym pomieszczeniu? Jaki model wybrać? Na czym polega fiskalizacja kasy i w jaki sposób jej dokonać? Skąd pobrać wzory zgłoszeń do Urzędu Skarbowego (zobacz więcej)?

Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej Maciej Hamankiewicz wystosował pismo do ministra finansów Mateusza Szczurka, w którym podkreślił, że lekarze – jako grupa zawodowa – podejmują działania zmierzające do należytego wypełnienia obowiązku posiadania kasy fiskalnej, jednak stosowanie przepisów tego rozporządzenia w praktyce lekarskiej i lekarsko-dentystycznej rodzi szereg wątpliwości. Poniżej cytujemy jego fragmenty.

„Lekarze i lekarze dentyści, którzy zarejestrowali praktyki lekarskie, występują w obrocie w charakterze przedsiębiorców. Stosuje się do nich co do zasady przepisy rozporządzenia z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Wielu lekarzy i lekarzy dentystów w ramach posiadanej przez siebie praktyki udziela porad lekarskich, kończących się wystawieniem recepty dla najbliższych członków rodziny. Z tego tytułu lekarze i lekarze dentyści nie pobierają żadnych opłat.

Co więcej, lekarze i lekarze dentyści, są uprawnieni do wystawienia również recepty dla siebie, na swój własny użytek. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (tekst jednolity: Dz. U. 2014 r. poz. 177) nakazuje lekarzowi w takiej sytuacji prowadzić uproszczoną dokumentację medyczną (§ 71a rozporządzenia), nawet jeśli lekarz nie prowadzi praktyki lekarskiej, tym bardziej zatem dokumentacja musi powstać, gdy recepta jest wystawiana w ramach prowadzenia praktyki.

Dokumentacja ta dotyczy recept wystawianych przez lekarza dla siebie, dla małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa. Lekarze są uprawnieni do zawarcia z Narodowym Funduszem Zdrowia umowy upoważniającej do wystawiania recept refundowanych. Z przepisów § 3 ust. 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich (tekst jednolity Dz. U. 2014 r., poz. 319) wynika uprawnienie do oznaczania recept wystawionych dla siebie i wskazanego kręgu rodziny, tj. małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa, jako recepty pro auctore i pro familiae.

Proszę o zajęcie stanowiska, czy tego rodzaju nieodpłatna porada zakończona wystawieniem przez lekarza prowadzącego praktykę lekarską recepty dla siebie bądź dla członka swojej rodziny rodzi obowiązek zaewidencjonowania na kasie fiskalnej udzielonych tym osobom świadczeń zdrowotnych. Ponadto proszę o udzielenie odpowiedzi, czy tego rodzaju usługa medyczna dla siebie i członków najbliższej rodziny z punktu widzenia prawa podatkowego musi być zakwalifikowana jako mieszcząca się w prowadzonej działalności gospodarczej lekarza. Czy nie można przyjąć, że porady lekarskie świadczone dla siebie i członków najbliższej rodziny nie wchodzą w zakres działalności gospodarczej i w związku z tym nie wymagają rejestracji dla celów podatkowych?

Niektórzy lekarze świadczą nieodpłatnie usługi zdrowotne także innym osobom nie należącym do kręgu uprawnionych do uzyskania recepty pro familia – Kodeks Etyki Lekarskiej wspomina np. o dobrym obyczaju leczenia innych lekarzy bez odpłatności, może chodzić także o bezpłatne leczenie członków dalszej rodziny. Czy tego rodzaju nieodpłatna usługa medyczna również powinna być zaewidencjonowana przy pomocy kasy fiskalnej, a jeśli tak, to w jaki sposób – z wynagrodzeniem zerowym, czy stawką wynagrodzenia wynikającą dla tego rodzaju usługi z cennika.

Proszę również o wyjaśnienie, czy lekarze, którzy mają zarejestrowane jednocześnie dwie praktyki: praktykę w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego (która ze swej natury nie udziela świadczeń dla osób fizycznych, lecz dla innych podmiotów leczniczych) oraz praktykę w miejscu wezwania (która ze swej natury udziela świadczeń osobom fizycznym) są zobowiązani posiadać kasę fiskalną w sytuacji, gdy praktyka w miejscu wezwania jest faktycznie >>zawieszona<< (ustawa o działalności leczniczej nie zna pojęcia zawieszenia działania praktyki). Czy w takim przypadku jedynie jako potencjalni usługodawcy dla osób fizycznych lekarze prowadzący praktykę w miejscu wezwania mają obowiązek zaopatrzyć się w kasy fiskalne?

Udzielenie odpowiedzi na powyższe pytania pozwoli znacznej grupie podatników wykonujących zawód lekarza i lekarza dentysty na prawidłowe stosowanie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów, a jednocześnie ograniczy nieprawidłowości w ewidencjonowaniu obrotu wynikające wyłącznie z niezrozumienia skomplikowanych przepisów.

Mając na uwadze fakt, że zgodnie z rozporządzeniem z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, lekarze, którzy w roku 2014 nie mieli obowiązku rejestrowania obrotu przy pomocy kasy korzystają z tego zwolnienia jeszcze tylko do dnia 28 lutego 2015 r., proszę o możliwie szybką odpowiedź.”.

„Ignorantia iuris nocet” (łac. nieznajomość prawa szkodzi) – to jedna z podstawowych zasad prawa, pokrewna do „Ignorantia legis non excusat” (łac. nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem). Nawet jeśli nie interesujesz się prawem medycznym, warto regularnie śledzić dział Prawo w portalu „Gazety Lekarskiej” (zobacz więcej). Znajdziesz tu przydatne informacje o ważnych przepisach w ochronie zdrowia – zarówno już obowiązujących, jak i dopiero planowanych.