Lekarz jak funkcjonariusz publiczny
Słowne zniewagi i naruszenie nietykalności cielesnej względem lekarza zatrudnionego w placówce NFZ podlegają takiej samej karze, jak te względem posła czy senatora.
Lekarz może liczyć na ochronę prawną przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych. Nie w każdym jednak przypadku. Nie decyduje o tym sam fakt wykonywania zawodu, lecz wykonywanie go w ściśle określonych okolicznościach. Ochrona należna funkcjonariuszowi publicznemu w myśl ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty przysługuje lekarzowi:
- który wykonuje czynności w ramach świadczeń pomocy doraźnej lub
- udziela pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia,
- wykonuje zawód w podmiocie wykonującym działalność leczniczą, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w tym podmiocie.
Co ciekawe, zdaniem Sądu Najwyższego ochrona prawna należna funkcjonariuszowi publicznemu nie obejmuje czasu pełnienia przez lekarza dyżuru w szpitalnym oddziale ratunkowym, jeśli polega on tylko na oczekiwaniu na wezwanie do wyjazdu załogi karetki pogotowia ratunkowego. To bardzo ważna wskazówka dla organów ścigania, sądów i samych lekarzy. W uzasadnieniu postanowienia SN uznał, że nie ma podstaw do dalszego rozszerzania granic ochrony lekarzy nawet przy uwzględnieniu wyjątkowej wagi czynności lekarza ratownictwa medycznego.
Sąd Najwyższy odpowiadał na pytanie sądu rejonowego, gdzie trafiła sprawa lekarza, który popadł w konflikt z pacjentem. Do zdarzenia doszło w grudniu 2014 r. Pacjent znieważył lekarza, kiedy ten odmówił wystawienia dokumentu. Zarzucał mu brak umiejętności i spowodowanie śmierci osoby najbliższej. Lekarz twierdził, że pacjent usiłował wyłudzić od niego poświadczenie nieprawdy.
Po przeprowadzeniu czynności sprawdzających prokurator rejonowy w lutym 2015 r. odmówił wszczęcia dochodzenia. Jego zdaniem postępek nie wyczerpał znamion czynu zabronionego, a lekarz nie korzystał z ochrony, jaka przysługuje funkcjonariuszowi publicznemu. W chwili zdarzenia przebywał bowiem w szpitalu, ale nie wykonywał czynności medycznych.
Co, komu i za co grozi
Agresja ze strony pacjentów, czy to fizyczna, czy słowna, jest coraz częstszym zjawiskiem. I choć przyznanie lekarzom ochrony prawnej należnej funkcjonariuszom publicznym powoduje, że w stosunku do osób naruszających ich nietykalność stosowane są surowsze sankcje, nie powstrzymuje to wszystkich ataków.
Surowe kary za czyny wobec funkcjonariuszy publicznych i osób, które z ochrony należnej funkcjonariuszom korzystają, przewidują przepisy Kodeksu karnego. W myśl art. 222 naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
Z kolei w myśl art. 223 Kodeksu karnego czynna napaść na funkcjonariusza publicznego z inną osobą lub z użyciem broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego zagrożona jest karą pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli w wyniku czynnej napaści nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
Surowe kary przewiduje również art. 226 Kodeksu karnego za znieważanie funkcjonariusza publicznego. W takim przypadku sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Nie tylko korzyści
Poza przywilejami, które lekarze i lekarze dentyści uzyskują, otrzymując status funkcjonariusza publicznego, ważna jest zaostrzona odpowiedzialność, którą ponoszą funkcjonariusze publiczni. Przykładem najbardziej znamiennym będzie przestępstwo łapownictwa, o którym mówi art. 228 Kodeksu karnego. Polega ono na przyjęciu korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy w związku z pełnieniem funkcji publicznej i podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Dla kogo ochrona
Z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych korzystają, poza lekarzami i lekarzami dentystami, także:
- pielęgniarki,
- ratownicy medyczni i inne osoby, które udzielają pierwszej pomocy,
- farmaceuci i technicy farmacji.
Anna Wojda
Źródło: „Gazeta Lekarska” nr 3/2025
