Przełom w leczeniu bólu przewlekłego

Otwiera się nowy rozdział dla pacjentów, którzy dotychczas często byli pozostawieni samym sobie.

W sierpniu 2023 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych. Dr n. med. Magdalena Kocot-Kępska, prezeska Polskiego Towarzystwa Badania Bólu (PTBB), które usilnie zabiegało o wprowadzenie tego rozporządzenia, jest przekonana, że to znacząca zmiana na lepsze.

Podniosła się świadomość w społeczeństwie, ale też wśród lekarzy i pozostałego personelu medycznego, że ból przewlekły bezwzględnie trzeba leczyć, a z tym bywało różnie. Przełożyło się to na wzrost liczby pacjentów kierowanych do poradni leczenia bólu, co świadczy o tym, że więcej lekarzy dostrzega potrzebę leczenia ich dolegliwości. Wielu z nich trafiało tam dopiero po latach, z bólem już na tyle utrwalonym, że leczenie było długotrwałe i kosztowne, a często nieskuteczne.

Zmiany na lepsze dotyczą także wprowadzenia jednolitej refundacji dla analgetyków pioidowych, o co walczyło PTBB. – To ogromne osiągnięcie, ponieważ udało się zlikwidować ograniczenia w dostępie do tych leków. Leki, które są szczególnie przydatne u pacjentów z bólem nienowotworowym, nie były dotychczas refundowane i dla większości chorych były niedostępne, co sprawiało, że możliwości leczenia były ograniczone – tłumaczy Magdalena Kocot-Kępska. W ciągu ostatniego roku wprowadzono także 50-proc. refundację szczepionki przeciwko półpaścowi, którego powikłaniem jest neuralgia, także powodująca silne dolegliwości bólowe. Szczepionka zabezpiecza przed półpaścem w 70-80 proc.

Idzie nowe

W związku z zapowiadaną nowelizacją rozporządzenia o ambulatoryjnej opiece specjalistycznej (chodzi o poradnie leczenia bólu, o zabiegi, które tam mogą być wykonywane, wyceny świadczeń, uwzględnienie porad psychologicznych) szykują się dalsze zmiany. Towarzystwo podejmuje też kroki w celu uzyskania refundacji leków z grupy koanalgetyków, np. przeciwdrgawkowych, przeciwdepresyjnych dla pacjentów z bólem neuropatycznym nienowotworowym. W planach PTBB jest także uzyskanie zmiany wyceny procedur interwencyjnych w poradniach leczenia bólu, które cierpią na ogromne niedobory. Obecne wyceny procedur są kilkakrotnie niższe niż wykonywane w szpitalach.

Głodni wiedzy

Rozporządzenie, które obowiązuje od 2023 r., dość precyzyjne określa, w jakich sytuacjach i w jaki sposób należy dokonywać oceny bólu, jednak wiedza na ten temat wśród lekarzy POZ i specjalistów w swoich dziedzinach jest wciąż niewystarczająca. Ośrodek Kształcenia Centralnego Ośrodka Badań, Innowacji i Kształcenia Naczelnej Izby Lekarskiej (COBiK NIL) półtora roku temu podjął współpracę z Polskim Towarzystwem Badania Bólu dotyczącą organizacji szkoleń w tym kierunku. W tym czasie przeprowadzono ich już kilkanaście. W lutym 2025 r. są one kontynuowane. Szkolenia cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, w każdym z wykładów brało udział około 300 słuchaczy, często przeciągały się one poza zaplanowany czas.

Inny u kobiet i mężczyzn

Nowością w medycynie bólu są np. doniesienia na temat rozróżnienia w odczuwaniu bólu przez kobiety i mężczyzn. Ponieważ medycyna bólu jest andronormatywna, badania eksperymentalne – również kliniczne – były prowadzone na osobnikach płci męskiej. Tymczasem dowiedziono naukowo, że kobiecy ból różni się od męskiego i tym samym wymaga innego leczenia. – Ta zmiana w podejściu zaszła dopiero w ostatnim czasie, ale już wiemy, że układy przeciwbólowe zaczynają się różnicować w momencie pojawienia się hormonów płciowych, co powoduje, że kobiety bardziej emocjonalnie odczuwają ból, przez co też inaczej reagują na leki przeciwbólowe – tłumaczy Magdalena Kocot-Kępska. Uważa, że to odkrycie zmieni w przyszłości całą medycynę.

Dzieląc się obserwacjami z prowadzonych szkoleń, podkreśla, że wiedza na temat bólu wśród lekarzy jest różnorodna, co sugeruje, że należy kontynuować szkolenia. Zaznacza, że do szkolących się coraz chętniej dołączają stomatolodzy. – Medycyna bólu jest dziedziną interdyscyplinarną. W naszej poradni leczenia bólu w Krakowie zatrudniamy także stomatologa, do którego zgłasza się wielu pacjentów z dolegliwościami bólowymi np. stawu skroniowo-żuchwowego. Nasze towarzystwo ściśle współpracuje z różnymi specjalistami, nie dzielimy ich na lekarzy i lekarzy dentystów, a nasze szkolenia są kierowane również do nich – konkluduje.

Lucyna Krysiak