W hołdzie medykowi z Kresów Wschodnich II RP płk. dr. W. Szredersowi

W dniu 10 września 2019 roku o godz. 11.00 w Wojewódzkim Centrum Pediatrii „Kubalonka” w Istebnej odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej ku czci płk. dr. Wacława Michała Szredersa (1874-1964).

Była ona niezwykle pięknym i podniosłym zwieńczeniem ponad dwuletnich starań dr. dr. Krzysztofa i Zbigniewa Kopocińskich, lekarzy 105. Kresowego Szpitala Wojskowego z Przychodnią w Żarach, o uhonorowanie tego bardzo dobrego lekarza, oficera Wojska Polskiego, bohatera wojny 1920 roku, a po odzyskaniu niepodległości jednego z twórców polskiej wojskowej służby zdrowia na Kresach Wschodnich II RP i długoletniego ordynatora Państwowego Sanatorium Przeciwgruźliczego dla Dzieci i Młodzieży w Istebnej.

Z postacią tego wojskowego medyka zetknęli się podczas pracy naukowej dokumentującej rozwój i osiągnięcia wojskowego sanitariatu na terenie III. Okręgu Korpusu w Grodnie i IX. Okręgu Korpusu w Brześciu nad Bugiem. Badania archiwalne umożliwiły dokładne odtworzenie dziejów życia i działalności Szredersa. Niestety okazało się, że jego nagrobek na Cmentarzu Parafialnym w Istebnej został zlikwidowany, zaś w samej miejscowości już prawie nikt nie kojarzy jego nazwiska, mimo że kilkanaście ostatnich lat swego życia właśnie tutaj ratował zdrowie dzieci chorujących na gruźlicę. Był to sygnał alarmowy dla podjęcia akcji przywracania zbiorowej pamięci tego niezwykłego człowieka i lekarza. Pierwszym jej akordem był artykuł naukowy autorstwa dr.dr. Kopocińskich prezentujący jego sylwetkę i dokonania, następnie żarscy medycy zaprojektowali tablicę pamiątkową ku jego czci i zwrócili się z wnioskiem o wsparcie tej inicjatywy do Rady Lekarskiej Wojskowej Izby Lekarskiej, a następnie RL Śląskiej Izby Lekarskiej. Pomysł został przyjęty z entuzjazmem i zyskał pełne wsparcie obu instytucji, które podjęły decyzję o wspólnym ufundowaniu tej tablicy.

Uroczystość zorganizowana przez Wojskową Izbę Lekarską i Śląską Izbę Lekarską przebiegła w ceremoniale wojskowym, wspaniałą oprawę zapewniła kompania honorowa wystawiona przez 18. Batalion Powietrzno-Desantowy z Bielska-Białej. Znakomicie prezentowały się poczty sztandarowe, które godnie reprezentowały swoje instytucje: Śląską Izbę Lekarską, 18. Batalion Powietrzno-Desantowy, Szkołę Podstawową nr 1 im. Księdza Józefa Londzina, Ochotniczą Straż Pożarną z Koniakowa. Miejscowego kolorytu dodawała obecność przedstawicieli Gminnego Ośrodka Kultury w Istebnej w pięknych strojach regionalnych. Przybyła także duża grupa młodzieży miejscowej szkoły, co wystawia znakomite świadectwo kadrze pedagogicznej, która we właściwy sposób dba o wychowanie patriotyczne swych uczniów. Nie zabrakło sporego grona przedstawicieli środowisk kresowych z różnych części kraju. Uroczystość rozpoczęła się odegraniem hymnu państwowego, następnie głos zabrał dr Krzysztof Kopociński, który powitał wszystkich zaproszonych gości i podziękował za uświetnienie obecnością ceremonii. Senat RP reprezentował senator Grzegorz Peczkis, który jako jeden z nielicznych parlamentarzystów angażuje się w walkę o przywracanie pamięci o polskich Kresach Wschodnich II RP.

W niezwykle znamienitym gronie nie zabrakło wybitnych przedstawicieli świata medycyny, w tym m.in.: Wiceprezesa Naczelnej Rady Lekarskiej dr. Jacka Kozakiewicza, Prezesa Śląskiej Izby Lekarskiej dr. Tadeusza Urbana, kierownika Ośrodka Historycznego NIL dr. Marka Stankiewicza, Dziekana Wydziału Wojskowo-Lekarskiego UM w Łodzi prof. Jurka Olszewskiego oraz znaczącej reprezentacji Komisji Historycznej ŚIL. Wojskową Izbę Lekarską reprezentowali, poza prof. Olszewskim, absolwenci XXXII Kursu Wydziału Lekarskiego Wojskowej Akademii Medycznej im. gen. dyw. prof. B. Szareckiego: pomysłodawcy i organizatorzy uroczystości dr.dr. Krzysztof i Zbigniew Kopocińscy, komendant Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej w Krakowie płk lek. Grzegorz Durda, komendant 5. Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką im. gen. bryg. prof. M. Garlickiego płk lek. Artur Rydzyk.

W imieniu wojewódzkich samorządowców wystąpił Dyrektor Wydziału Zdrowia Śląskiego Urzędu Marszałkowskiego Grzegorz Gwóźdź. Przybyli przedstawicieli miejscowych władz: Przewodniczący Rady Powiatu Cieszyńskiego Stanisław Kubicius, wójt Gminy Istebna Łucja Michałek, sołtys wsi Jaworzynka Bogusław Kawulok, sołtys wsi Istebna Barbara Juroszek. Pięknie prezentowała się w regionalnym ubiorze zastępca dyrektora Gminnego Ośrodka Kultury, Promocji, Informacji Turystycznej Aneta Legierska. Ordynariat polowy reprezentował ks. ppłk. Mariusz Antczak. W swoim wystąpieniu dr Krzysztof Kopociński przedstawił krótko sylwetkę płk. dr. Wacława Szredersa oraz podziękował wszystkim osobom i instytucjom, które wsparły pomysł uhonorowania kresowego lekarza w Istebnej, w szczególności Prezesowi RL WIL ppłk. lek. Arturowi Płachcie i Prezesowi RL ŚIL dr. Tadeuszowi Urbanowi oraz wszystkim członkom Rad Lekarskich WIL i ŚIL, Wiceprezesowi NIL dr. Jackowi Kozakiewiczowi, dyrektorowi WCP „Kubalonka” Mirosławowi Rzepce oraz Proboszczowi Parafii pw. Dobrego Pasterza w Istebnej ks. Tadeuszowi Pietrzykowi. Następnie głos zabrał senator RP Grzegorz Peczkis, który podziękował pomysłodawcom za cenną inicjatywę i zwrócił uwagę na konieczność wychowywania młodszych pokoleń na wzorze osób pokroju dr. Szredersa.

Kolejnym mówcą był Wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej dr Jacek Kozakiewicz, który powiedział m.in.: „Chciałem w imieniu Prezesa NRL, Pana Profesora Andrzeja Matyi, całej NRL, serdecznie podziękować braciom Kopocińskim, naszym kolegom, inicjatorom tego przedsięwzięcia, których mogę nazwać tu dzisiaj publicznie wybitnymi strażnikami pamięci narodowej, w tym szczególnie pamięci dla środowiska lekarskiego. Chylę czoła przed tym co robicie i wyrażam nadzieję, w imieniu całek polskiej rodziny lekarskiej, że nie będzie ustawać na tej drodze…”. W dalszej części swego znakomitego wystąpienia przypomniał o wielkim wkładzie lekarzy z Kresów Wschodnich II RP, absolwentów Uniwersytetu Jana Kazimierza ze Lwowa i Uniwersytetu Stefana Batorego z Wilna, w odzyskanie niepodległości w 1918 roku, a także rozwój polskiej medycyny na Górnym Śląsku po 1945 roku oraz podziękował Prezesom WIL i ŚIL za wsparcie inicjatywy upamiętnienia kresowego medyka. Następnie zastępca wójta Gminy Istebna, Ryszard Macura, odczytał list Premiera RP Mateusza Morawieckiego skierowany do uczestników uroczystości, w którym znalazły się słowa: „Bohater dzisiejszej uroczystości swoją biografią mógłby obdzielić wiele osób. Był postacią niezwykłą – w najtrudniejszych okolicznościach potrafił być wierny swoim wartościom i z ofiarnością całe życie służył ludziom (…) Pragnę wyrazić wdzięczność inicjatorom i fundatorom tablicy za zamysł uhonorowania polskiego żołnierza i lekarza…”.

Kulminacyjnym punktem było symboliczne odsłonięcie tablicy pamiątkowej, którego w imieniu WIL i ŚIL dokonali wspólnie płk lek. Artur Rydzyk i dr Tadeusz Urban. Kamienna tablica w kolorze czarnym, wielkości 120 cm x 80 cm, w której górnej części umieszczono łacińską sentencję Cycerona „Memoria bene redditae vitae sempiterna est” (Pamięć dobrze przeżytego życia jest wieczna) znakomicie podsumowującą 90 lat działalności płk. dr. Wacława Michała Szredersa i fakt, że mimo likwidacji nagrobka i niemal kompletnego zapomnienia jego postać powraca symbolicznie oraz jest przywrócona zbiorowej pamięci. Następnie krótką modlitwę w intencji kresowego medyka odmówił kapelan ks. ppłk. Mariusz Antczak, który następnie poświęcił odsłoniętą tablicę. Kolejnym punktem uroczystości był Apel Pamięci znakomicie poprowadzony przez por. Piotra Wojnarowskiego, zakończony salwą honorową ku czci płk. dr. Szredersa i wszystkich Obrońców Ojczyzny. Poszczególne delegacje złożyły wiązanki kwiatów, szczególnie okazale prezentował się wieniec od Premiera RP. Pieśń Reprezentacyjna Wojska Polskiego zakończyła oficjalną część uroczystości. Finalnym etapem ceremonii były pamiątkowe fotografie, które z pewnością będą stanowiły cenną pamiątkę tego doniosłego wydarzenia.

Wypada mieć nadzieję, że echo salwy honorowej będzie jeszcze długo pobrzmiewać w okolicznych górach i już nigdy nie pozwoli zapomnieć o kresowym medyku, który ostatnią część swego pracowitego życia poświęcił Istebnej.

Dr n. med. Zbigniew Kopociński, dr n. med. Krzysztof Kopociński