Wyniki PES wpłyną na system specjalizacyjny?

Posiedzenie Naczelnej Rady Lekarskiej, które odbyło się w dniu 15 stycznia, w znacznej części poświęcone było omówieniu wyników egzaminów specjalizacyjnych w sesji jesiennej. Gościem spotkania był prof. Mariusz Klencki, dyrektor Centrum Egzaminów Medycznych w Łodzi, który w swoim wystąpieniu przedstawił wyniki Państwowego Egzaminu Specjalistycznego (PES) w ostatniej sesji oraz szczegółową analizę zdawalności w ubiegłych latach.

Przedstawione przez prof. Mariusza Klenckiego statystyki wzbudziły żywą, ponad dwugodzinną dyskusję. Prezentowane wyniki wyraźnie wykazały, że należy podjąć szerszą dyskusję nad systemem kształcenia podyplomowego w Polsce.

Stwierdzono, że w celu rozpoznania przyczyn pogarszających się wyników PES analizie należy poddać każdy etap kształcenia specjalizacyjnego. Wszyscy uczestnicy dyskusji wskazywali również, że samorząd lekarski powinien mieć większy wpływ na kształt systemu kształcenia oraz jego monitorowanie.

W piśmie do ministra zdrowia z dnia 22 stycznia 2016 r., prezes Naczelnej Rady Lekarskiej Maciej Hamankiewicz przedstawił uwagi NRL w zakresie konieczności zreorganizowania systemu specjalizacyjnego, w tym:

I. Szkoleń specjalizacyjnych poprzez:

• podjęcie kompleksowych działań zmierzających do zmiany programów i sposobu realizacji szkoleń. Pojawiły się bowiem zarzuty, że obecne programy specjalizacyjne są rozbudowane do tego stopnia, iż ich realizacja staje się niemożliwa, co może rodzić wszelkiego rodzaju nieprawidłowości podczas realizacji szkolenia,
• zlikwidowanie „szkoleń na odległość”, ponieważ nie zapewniają one odpowiedniego przygotowania do zdania egzaminu w części praktycznej,
• wykonywanie analiz pozwalających dokonywać oceny miejsc szkolenia we wskazanych typach placówek,
• ocenę miejsc akredytowanych do szkolenia specjalizacyjnego we wskazanych placówkach,
• przeprowadzenie szczegółowych ankiet dotyczących kształcenia podyplomowego (wśród lekarzy zdających egzamin, kierowników specjalizacji, ośrodków egzaminujących, konsultantów),
• stworzenie systemu motywacji dla kierowników specjalizacji.

II. Trybu przeprowadzania egzaminów poprzez:

• ujednolicenie oraz usystematyzowanie szkoleń w różnych ośrodkach w celu wykluczenia dowolności interpretacji wymagań egzaminacyjnych. W ocenie NRL niedopuszczalna jest sytuacja, w której pytania egzaminacyjne nie odpowiadają zakresowi przeprowadzonych szkoleń,
• dostosowanie pytań testowych oraz zakresu egzaminu ustnego do zakresu wskazanej literatury zamieszczonej na stronach internetowych konsultanta krajowego, CMKP, towarzystw naukowych (np. enumeratywnie: podręcznik, autor, rok wydania),
• stworzenie rankingu ośrodków akredytowanych do kształcenia specjalizacyjnego oraz upublicznienia statystyk zdawalności,
• przeanalizowanie trybu, w jakim zostały przeprowadzone szkolenia specjalizacyjne (wolontariat, rezydentura czy umowa o pracę) i dookreślenie, który system jest najefektywniejszy pod kątem zdawalności egzaminu.

W związku z ogromnymi nakładami finansowymi poświęconymi procesowi kształcenia w systemie rezydentury, należy zapewnić taki poziom kształcenia, który zapewniłby wysoki współczynnik zdawalności.

W przypadku osób trwale nie zdających egzaminu należałoby:

• podjąć działania w kierunku umożliwiającym skierowanie na inną specjalizację,
• przeanalizować tryb, w jakim zostały przeprowadzone szkolenia specjalizacyjne (wolontariat, rezydentura czy umowa o pracę) i dokonanie analizy, który system jest najefektywniejszy pod kątem zdawalności egzaminu
• stworzenie mechanizmu, który pozwoliłby kierownikowi specjalizacji przerwać szkolenie specjalizacyjne w sytuacji, gdy lekarz w trakcie specjalizacji nie realizuje programu specjalizacji lub nie posiada odpowiednich predyspozycji psychofizycznych,
• monitorowania losów lekarzy, którzy wielokrotnie nie zdali PES,
• wzmocnienie roli przedstawicieli samorządu lekarskiego, a w szczególności przedstawicieli NRL w pracach komisji egzaminacyjnych.

III. Nadzoru nad prawidłowością przebiegu procesów kształcenia specjalizacyjnego poprzez:

• kształtowanie kontraktów z NFZ w taki sposób, żeby umożliwić podmiotowi akredytowanemu wykonanie odpowiedniej, wymaganej programem specjalizacyjnym liczby zabiegów. Obecnie, w większości ośrodków posiadających zbyt niski kontrakt, nie ma możliwości zrealizowania w specjalnościach zabiegowych całego katalogu zabiegów,
• przeciwdziałanie zmuszaniu lekarzy w trakcie specjalizacji przez zarządzających do całkowicie samodzielnego udzielania świadczeń zdrowotnych, w tym, nie pokrywających się z odbywaną specjalizacją lub wymagających znacznie wyższych kwalifikacji niż te, które posiadają,
• zmniejszenie roli wpływowych instytucji oraz osób, które wbrew ustaleniom ministerialnym, podejmują arbitralne decyzje nakładające ograniczenia (zawyżone wymagania) na ośrodki specjalizacyjne w Polsce, w wyniku których placówki nie uzyskują zdolności akredytacyjnej,
• zwrócenie szczególnej uwagi na ośrodki, które pomimo spełnienia formalnych warunków mają trudności z uzyskaniem akredytacji do szkolenia specjalizacyjnego,
• nadzorowania kwalifikacji kierowników prowadzących szkolenie specjalizacyjne poprzez proponowanie szkoleń finansowanych ze środków budżetowych (publicznych).

Jak zaznaczył prezes Maciej Hamankiewicz, wskazane przez NRL uchybienia z całą pewnością nie wyczerpują całej listy nieprawidłowości w systemie kształcenia podyplomowego. Niemniej jednak – jego zdaniem – wydaje się konieczne wprowadzenie pilnych zmian w tym zakresie. Prezes NRL zapewnił ministra zdrowia Konstantego Radziwiłła, że samorząd lekarski podtrzymuje gotowość do włączenia w prowadzenie kształcenia podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów.

Grafika pochodzi z prezentacji dyrektora CEM
Źródło: NIL

Więcej o dylematach związanych z kształceniem przed- i podyplomowym piszemy tutaj.