Praca zdalna i zakaz konkurencji

Lekarz może wnioskować o pracę zdalną, ale pracodawca nie musi się na nią w każdym przypadku zgodzić. Nie tracą też mocy klauzule konkurencji wpisane w umowach.

Kolejne nowelizacje Kodeksu pracy wprowadzają coraz więcej zmian, które bardzo interesują pracowników. Pytań przybywa z dnia na dzień. Prezentujemy odpowiedzi na część z nich. Więcej w następnych wydaniach.

Jakie są nowe zasady pracy zdalnej, dla kogo i ile dni w roku? Czy jest brak opcji odmowy w przypadku dzieci w wieku do lat czterech? Jak mogę przejść na pracę zdalną, będąc radiologiem? Kto zapewnia sprzęt do opisywania? Co z ochroną danych osobowych?

Nowe przepisy o pracy zdalnej, dotyczące m.in. lekarzy zatrudnionych w ramach umowy o pracę, obowiązują od 7 kwietnia br. Zgodnie z nimi o tym, jakie konkretnie zasady pracy zdalnej obowiązują u danego pracodawcy, przesądzają stosowne dokumenty.

Praca zdalna może być  wprowadzona na polecenie pracodawcy, w wyniku porozumienia z organizacjami związkowymi na podstawie regulaminu pracy zdalnej lub na podstawie indywidualnego porozumienia zawieranego z pracownikiem. W tych dokumentach należy poszukiwać odpowiedzi na zadane pytanie. Każdy pracodawca mógł zdecydować się na inną podstawę stosowania pracy zdalnej.

Podczas trwania stanu zagrożenia epidemicznego i przez trzy miesiące po jego odwołaniu pracodawca może wprowadzić zasady pracy zdalnej w wydanym przez siebie poleceniu. Przepisy nie określają formy, w jakiej takie polecenie musi być wydane. Zazwyczaj ma ono formę pisemną lub jest przesyłane w postaci mailowej do pracowników. Być może u pracodawcy, o którym mowa w pytaniu, praca zdalna jest na tej podstawie zorganizowana.

Jeśli u pracodawcy działa organizacja związkowa, zasady pracy zdalnej będą określone w porozumieniu zawartym z tą organizacją, a jeśli nie uda się go zawrzeć w ustawowym terminie 30 dni – w regulaminie pracy zdalnej, który może wydać pracodawca.

W przypadku gdy u pracodawcy nie działają związki zawodowe, zasady pracy zdalnej określa regulamin pracy zdalnej. We wszystkich tych dokumentach, tj. w poleceniu pracodawcy, porozumieniu zawartym ze związkiem zawodowym lub w regulaminie pracy zdalnej, muszą być wskazane m.in. grupy pracowników, które są objęte pracą zdalną. Trzeba zatem sprawdzić, czy w tej grupie znaleźli się zatrudnieni na podstawie umowy o pracę lekarze radiolodzy.

Jeżeli u pracodawcy nie ma ani porozumienia zawartego z organizacjami związkowymi, ani regulaminu pracy zdalnej, wówczas zasady pracy zdalnej będą uregulowane w porozumieniu zawieranym indywidualnie z każdym pracownikiem. Niezależnie od tego, czy praca zdalna została wdrożona w opisany wyżej sposób, czy też nie, pracownik rodzic dziecka w wieku do lat czterech może złożyć wniosek do pracodawcy o pracę zdalną. Pracodawca ma obowiązek ten wniosek, co do zasady, uwzględnić.

Co do zasady, ponieważ przepisy przewidują okoliczności, kiedy pracodawca może pracy zdalnej odmówić. Odmowa może mieć miejsce, jeżeli jest uzasadniona ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Jeśli zatem z zakresu obowiązków wynika, że praca wymaga bezpośredniego kontaktu z pacjentem, to pracodawca będzie mógł odmówić. Odmowa może być też uzasadniona ze względu na organizację pracy.

Jeśli nawet zakres obowiązków pozwoli na pracę zdalną, to może się okazać, że pracę w placówce, zamiast w domu, wymusi ustalona przez pracodawcę organizacja pracy. Wspierać ją może zasada, że nie wynosi się z siedziby pracodawcy dokumentów zawierających dane osobowe.

Pamiętajmy też, że pracodawca może ustalić, że pracy zdalnej nie można wykonywać przez część dnia. Nie da się bowiem takiej pracy poprawnie zaewidencjonować ani rozliczyć. Być może z tego powodu nastąpi odmowa. Będzie ona uzasadniona.

O odmowie oraz o jej przyczynie pracodawca musi poinformować pracownika w terminie siedmiu dni roboczych liczonych od dnia złożenia wniosku. W przepisach nie ma definicji dni roboczych. Należy jednak uznać, że są to dni przypadające od poniedziałku do soboty, czyli wszystkie dni z wyłączeniem niedziel i świąt uznanych ustawowo za dni wolne od pracy.

Jeśli pracodawca zgodzi się na pracę zdalną, zostanie zwarte z pracownikiem porozumienie w tej sprawie. Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi narzędzia i materiały niezbędne do wykonywania pracy zdalnej. Jeśli zatem do wykonywania pracy zdalnej polegającej na opisywaniu badań niezbędny jest sprzęt taki jak laptop, pracodawca, wyrażając zgodę na pracę zdalną, ma obowiązek zapewnić go pracownikowi.

Za dni pracy zdalnej, także tej zawnioskowanej przez pracownika wychowującego dziecko w wieku do lat czterech, pracodawca musi zwracać koszty poniesione przez pracownika, niezbędne do jej wykonywania. Zamiast zwracać koszty, może zdecydować o wypłacie ryczałtu. Kwestie ochrony danych osobowych powinny być uregulowane w procedurach ochrony danych osobowych, obowiązujących u danego pracodawcy.

Słyszałem, że ma obowiązywać zakaz zakazu konkurencji. Czy zatem obecnie wpisane w umowach zakazy konkurencji pozostają w mocy prawnej (część rezydentów takie ma)?

Tak. Umowy o zakazie konkurencji i klauzule zakazujące konkurencji wpisane w umowach o pracę nadal zachowują swoją moc i nadal obowiązują. Nowe przepisy Kodeksu pracy, które weszły w życie 26 kwietnia br., nie przewidują zakazu zawierania umów o zakazie konkurencji. Wręcz przeciwnie.

Wskazują, że pracodawca nie może zakazać pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą lub jednoczesnego pozostawania w stosunku prawnym będącym podstawą świadczenia pracy innym niż stosunek pracy. Ale wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której pomiędzy pracodawcą a pracownikiem zostanie zawarta lub już została umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy.

Zawarte wcześniej umowy o zakazie konkurencji znoszą zatem zakaz zabraniania przez pracodawcę tego, by pracownik był jednocześnie zatrudniony lub wykonywał pracę na innej podstawie prawnej dla innego podmiotu.

dr Iwona Jaroszewska-Ignatowska, radca prawny