IMI – mechanizm ostrzegania
W poprzednim numerze przedstawiliśmy niektóre funkcje Systemu Wymiany Informacji IMI ze szczególnym uwzględnieniem modułu związanego z uznawaniem kwalifikacji zawodowych lekarzy i lekarzy dentystów. Od stycznia 2016 r. w systemie tym funkcjonuje tzw. mechanizm ostrzegania, który obejmuje m.in. lekarzy i lekarzy dentystów pracujących w państwach członkowskich UE.
Foto: pixabay.com
Zakres informacji, które należy przekazywać w systemie IMI w ramach mechanizmu ostrzegania, określa dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych.
Właściwe organy danego państwa informują organy wszystkich pozostałych państw członkowskich UE, które sprawują nadzór nad wykonywaniem danego zawodu, o lekarzu albo lekarzu dentyście, wobec którego uprawnione instytucje lub sądy wydały zakaz lub ograniczenie prowadzenia działalności zawodowej na terytorium danego kraju (czasowo bądź na stałe).
Ostrzeżenie ogranicza się do podania tożsamości i zawodu, informacji o organie lub sądzie wydającym decyzję, o zakresie ograniczenia lub zakazu oraz okresie jego obowiązywania. Ponadto ostrzeżenia obejmują także informacje o przypadkach posługiwania się fałszywymi dokumentami potwierdzającymi kwalifikacje zawodowe (o ile zostało to stwierdzone przez sąd).
Ostrzeżenia wpływające do Polski
Ostrzeżenia dotyczące lekarzy i lekarzy dentystów są w Polsce kierowane do izb lekarskich – NIL, jako swego rodzaju pośrednika, i okręgowych – jako ostatecznych odbiorców. Napływają one do systemu niemalże codziennie i są na tyle liczne, że z organizacyjnego punktu widzenia właściwe ich monitorowanie staje się już problemem.
Wiele z nich dotyczy uchybień o charakterze administracyjnym lub wynikających ze „specyfiki” danego państwa, dlatego w gąszczu takich informacji coraz trudniejsze staje się dotarcie do tych alertów, które odnoszą się do lekarzy posiadających jednocześnie polskie uprawnienia zawodowe i są konsekwencją czynów mogących mieć wpływ na wykonywanie przez tych lekarzy zawodu także w Polsce.
Tabela 1. Ostrzeżenia z ostatniego półrocza (01.09.2016–28.02.2017) z wyszczególnieniem państw, które wysłały ich najwięcej.
Ostrzeżenia wpływające do systemu IMI obejmują zarówno sankcje o charakterze typowo dyscyplinarnym, jak również decyzje podejmowane po stwierdzeniu nieodpowiedniego przygotowania zawodowego czy niezdolności do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia lekarza, a także o charakterze administracyjnym (wydawane np. z powodu zaległości finansowych).
Niekiedy przyczyny określonych decyzji mają charakter związany ściśle z miejscem wykonywania zawodu, np. niedostateczna znajomość języka angielskiego przez lekarza wykonującego zawód w Wielkiej Brytanii. Jak pokazują dane z tabeli 1, zdecydowanie najwięcej ostrzeżeń zostało wysłanych przez Wielką Brytanię. Także w odniesieniu do innych zawodów najwięcej ostrzeżeń wysłano z tego kraju, co może świadczyć o specyficznym podejściu w tym państwie do odpowiedzialności zawodowej.
Zaskoczeniem może być liczba ostrzeżeń wysłanych przez Litwę – większość z nich dotyczy jednak decyzji wydanych z przyczyn czysto administracyjnych, które są zwykle uchylane po kilku dniach. Naszym zdaniem takie nadmiernie skrupulatne podejście obniża skuteczność całego systemu i nie służy celom, dla których go wprowadzono.
Ostrzeżenia wysyłane z Polski
Z jednej strony polskie izby lekarskie otrzymują informacje o lekarzach i lekarzach dentystach, którym poza granicami Polski ograniczono prawo wykonywanie zawodu albo na których nałożono zakaz jego wykonywania, z drugiej zaś strony same wysyłają informacje o takich przypadkach w Polsce – z chwilą uprawomocnienia się albo wykonalności danej decyzji. Zgodnie z ustawą o izbach lekarskich, okręgowe rady lekarskie (ORL) informują w trybie ostrzeżenia w systemie IMI o lekarzu lub lekarzu dentyście, wobec którego:
- rada lekarska podjęła uchwałę o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu (PWZ) lub ograniczeniu w wykonywaniu zawodu,
- sąd lekarski wydał orzeczenie o ograniczeniu zakresu czynności w wykonywaniu zawodu, zawieszeniu albo pozbawieniu PWZ,
- sąd powszechny orzekł zakaz wykonywania zawodu jako tzw. środek karny bądź sąd powszechny albo prokurator tytułem środka zapobiegawczego zastosował zawieszenie w wykonywaniu zawodu.
Dla kogo i po co?
Podsumowując, należałoby zadać sobie pytanie, czemu system ostrzegania ma służyć i w jaki sposób przekazywane informacje mogą być wykorzystywane przez instytucje w poszczególnych państwach. Dzięki informacjom przekazywanym w trybie ostrzeżenia organy izb lekarskich w Polsce mogą dowiedzieć się, że lekarz, który posiada PWZ w Polsce, wykonując zawód w innym państwie, dopuścił się czynu, za który organ sprawujący nadzór nad wykonywaniem zawodu lekarza (np. General Medical Council w Wlk. Brytanii) nałożył na niego ograniczenia w wykonywaniu zawodu bądź zakazał mu czasowo albo na stałe wykonywania zawodu w tym państwie.
Tabela 2. Liczba ostrzeżeń wysłanych przez ORL w okresie od lutego 2016 r. do lutego 2017 r., ze wskazaniem rodzajów decyzji stanowiących podstawę ostrzeżenia i organów je wydających (w stosunku do 50 lekarzy i lekarzy dentystów decyzje stały się prawomocne bądź wykonalne).
W przypadku poważnych naruszeń prawa może to być podstawą do rozważenia, czy taki lekarz daje gwarancję prawidłowego wykonywania zawodu w przypadku powrotu do Polski i czy nie należałoby w stosunku do niego podjąć określonych działań również w ramach przepisów obowiązujących w Polsce. Są to niewątpliwie trudne do rozstrzygnięcia zagadnienia, także z uwagi na nie w pełni jasne przepisy obowiązującego prawa.
Można powiedzieć, że system IMI jest źródłem informacji o określonych zdarzeniach dotyczących lekarzy i lekarzy dentystów, którzy korzystając z unijnej swobody przepływu osób pracują za granicą, a jego celem jest zapewnienie większego bezpieczeństwa pacjentów. To jednak, czy i w jaki sposób otrzymywane informacje mogą być wykorzystywane, zależy od krajowych przepisów prawa. Należy także zdawać sobie sprawę, że zdarzenia mające miejsce w Polsce i decyzje będące ich konsekwencją mogą mieć dla lekarza negatywne konsekwencje w razie zamiaru podjęcia pracy w innych państwach UE.
Marek Szewczyński
Radca prawny, Naczelna Izba Lekarska
Paulina Tomaszewska
Prawnik, Biuro NROZ
„Ignorantia iuris nocet” (łac. nieznajomość prawa szkodzi) – to jedna z podstawowych zasad prawa, pokrewna do „Ignorantia legis non excusat” (łac. nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem). Nawet jeśli nie interesuje cię prawo medyczne, warto regularnie śledzić dział Prawo w portalu „Gazety Lekarskiej”. Znajdziesz tu przydatne informacje o ważnych przepisach w ochronie zdrowia – zarówno już obowiązujących, jak i dopiero planowanych.