Rak jelita grubego. Przełamać tabu

Rak jelita grubego zajmuje niestety wysokie, trzecie miejsce wśród chorób onkologicznych pod względem liczby zgonów w naszym kraju. Zdaniem ekspertów dzieje się tak, ponieważ jest zbyt późno wykrywany. Najczęściej na etapie, kiedy proces nowotworowy jest już zaawansowany – pisze Lucyna Krysiak.

Rak jelita grubego to także jedna z najczęściej występujących chorób nowotworowych w Polsce – trzecia wśród mężczyzn i czwarta wśród kobiet. Często rozwija się przez długie lata, nie dając żadnych objawów, dlatego ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych, dzięki którym można go wykryć we wczesnym stadium rozwoju.

Zmotywować do działania

Istnieją dwie uznane metody badania profilaktycznego w kierunku wykrywania raka jelita grubego: kolonoskopia i test na krew utajoną w kale, ale w Polsce wciąż są one zbyt rzadko wykonywane. Z ankiet przeprowadzonych w ramach Narodowego Testu Zdrowia Polaków wynika, że aż 61 proc. osób w wieku 55-64 lata nigdy się takim badaniom nie poddawało.

Tymczasem w naszym kraju co roku diagnozuje się 18 tys. nowych zachorowań na raka jelita grubego – gdyby wcześniej u tych pacjentów wykonano kolonoskopię lub test na krew utajoną, ich szanse na wyzdrowienie znacząco by wzrosły. Co więcej, kolonoskopia daje jednocześnie możliwość usunięcia polipów podczas badania, co zapobiega rozwojowi raka w przyszłości. Mimo korzyści wynikających z tego badania, pacjenci unikają go, ponieważ jest ono postrzegane jako nieprzyjemne, inwazyjne, obarczone ryzykiem powikłań, a na dodatek dotyczy sfery intymnej i jest tematem tabu.

Proktolodzy podkreślają, że podczas kolonoskopii pacjenci odczuwają jedynie niewielki dyskomfort, a zdecydowana większość z nich nie wymaga znieczulenia ogólnego. Wskazują także na niskie ryzyko wystąpienia poważnych powikłań, takich jak perforacja jelita (1/15 tys. przypadków). Uważają, że należy nagłaśniać te dane, aby motywować pacjentów do zgłaszania się na to badanie.

Przeszkolić lekarzy POZ

W Polsce od 2000 r. funkcjonuje program profilaktyki raka jelita grubego oparty o kolonoskopię (więcej: www.pbp.org.pl), ale problemem jest niska zgłaszalność. Zdaniem specjalistów w poprawie tej sytuacji kluczową rolę mogliby odegrać lekarze podstawowej opieki zdrowotnej. To oni w bezpośrednich rozmowach podczas wizyt w przychodni mogą zmotywować swoich pacjentów do zgłoszenia się na kolonoskopię, ale – żeby te działania były skuteczne – medyków warto w tym kierunku przeszkolić.

Aby przybliżyć problematykę profilaktyki jelita grubego oraz zapewnić narzędzia niezbędne w rozmowie z pacjentem, Ośrodek Doskonalenia Zawodowego NIL uruchomił cykl zdalnych spotkań dla lekarzy POZ w tym zakresie. ODZ liczy na to, że szkolenia wpłyną na zgłaszalność pacjentów na badania profilaktyczne w kierunku wykrywania raka jelita grubego, co przełoży się na spadek wskaźnika zachorowalności i umieralności z powodu tej choroby. Pierwsze trzy sesje już się odbyły.

Dotyczyły one patofizjologii, rozpoznawania i leczenia raka jelita grubego (prof. Mirosław Szura), profilaktyki pierwotnej tej choroby z uwzględnieniem metod badań przesiewowych i ich skuteczności (dr Marek Bugajski), wad i zalet testów na krew utajoną (dr Anastazja Dagny-Pilonis), organizacji Programu Badań Przesiewowych raka jelita grubego w Polsce (prof. Jarosław Reguła), a także kolonoskopii jako badania przesiewowego oraz jako narzędzia terapeutycznego. Dotychczas przeszkolono pod tym kątem 140 lekarzy POZ z całej Polski.

Kolejny cykl szkoleń rozpocznie się w październiku. Spotkania są prowadzone online. Udział lekarzy w szkoleniu uprawnia do uzyskania certyfikatu z czterema punktami edukacyjnymi. Równolegle do tej zakrojonej na szeroką skalę akcji szkoleniowej rusza kampania społeczna „Z miłości do życia. Rusz się na kolonoskopię”, której patronem jest m.in. Naczelna Izba Lekarska (więcej: www.kolonoskopia.pl).

Lucyna Krysiak