III Ogólnopolska Konferencja Historyczna Izb Lekarskich
W dniach 13-15 września 2024 r. w Płocku odbyła się III Ogólnopolska Konferencja Historyczna Izb Lekarskich, czyli cykliczne spotkanie historyków medycyny zapoczątkowane przez Ośrodek Dokumentacji Historycznej (ODH) Śląskiej Izby Lekarskiej (ŚIL) w 2021 r. w Ustroniu – relacjonują Krzysztof Kopociński i Zbigniew Kopociński.
Fot. K. Kopociński, Z. Kopociński, K. Fulbiszewska
Kolejne zorganizowała w 2022 r. w Zielonej Górze tamtejsza Okręgowa Izba Lekarska (OIL). Gospodarzem tegorocznej konferencji była OIL z Płocka, a na jej zaproszenie do tego pięknego grodu nad Wisłą przybyli lekarze reprezentujący komisje i ośrodki historyczne poszczególnych OIL z całego kraju (Gdańsk, Katowice, Łódź, Olsztyn, Poznań, Radom, Szczecin, Warszawa, Wrocław, Żary etc.).
Patronat honorowy nad konferencją objął prezes Naczelnej Rady Lekarskiej dr Łukasz Jankowski, Marszałek Województwa Mazowieckiego dr Adam Struzik, Prezydent Miasta Płocka Andrzej Nowakowski, Burmistrz Miasta i Gminy Gąbin Krzysztof Jadczak, Towarzystwo Płockie Lekarskie, a także Towarzystwo Miłośników Ziemi Gąbińskiej (TMZG).
Należy podkreślić, iż nasi przemili Gospodarze otoczyli wszystkich uczestników konferencji opieką, zadbali o komfort obrad i zapewnili mnóstwo dodatkowych atrakcji. Niżej podpisani, reprezentujący Komisję Historyczną Wojskowej IL, już w godzinach przedpołudniowych mieli niezwykłą przyjemność uczestniczyć w krótkim spacerze po mieście, który poprowadziła dr Ewa Szczutowska, wiceprezes OIL w Płocku, a jednocześnie główny organizator konferencji.
Dzięki temu mogliśmy poznać i obejrzeć ciekawe a jednocześnie piękne miejsca ważne dla historii tego regionu, ale także związane z działalnością płockich lekarzy, w tym m.in. obiekty związane z działalnością dr. Edwarda Flatau, pomnik i dom Władysława Broniewskiego, siedzibę gestapo z czasów okupacji hitlerowskiej, miejsce po barykadzie z czasów wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. czy cerkwi prawosławnej. Byliśmy pod wielkim wrażeniem znajomości swego miasta przez dr E. Szczutowską, a jednocześnie zdolności opowiadania o wszystkich zabytkach na poziomie zawodowego przewodnika, co wzbudziło wielkie uznanie wszystkich uczestników tej wycieczki.
Jako wielbiciele serialu „Stawka większa niż życie” mieliśmy wówczas także niewątpliwą przyjemność obejrzeć płockie więzienie (niezwykle ciekawa historia i architektura), gdzie kręcone były sceny odcinka pt. „Żelazny Krzyż”, a konkretnie przejazd karetki więziennej z Edwinem Wąsowskim (niezapomniany Władysław Hańcza) i napad na nią. Mieliśmy także okazję zwiedzić przytulną i robiącą bardzo pozytywne wrażenie siedzibę OIL w Płocku, zlokalizowaną w pięknej kamienicy w pobliżu wielu historycznych atrakcji (m.in. słynnego odwachu).
Naukowa część konferencji była podzielona na dwa dni. W piątek była sesja wyjazdowa w pobliskim Gąbinie, która odbyła się w sali konferencyjnej miejscowej biblioteki. Wygłoszone zostały dwa referaty dotyczące lekarzy, którzy urodzili się właśnie w tej miejscowości.
Pierwszy pt. „Gen. dyw. dr Sławoj F. Składkowski (1885-1962) – blaski i cienie życiorysu zasłużonego lekarza wojskowego” przedstawił dr Zbigniew Kopociński, przewodniczący Komisji Historycznej Wojskowej IL, który podkreślił duże zasługi Składkowskiego jako medyka wojskowego (od naczelnego lekarza batalionu do Szefa Departamentu Sanitarnego, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari), bez pomijania jednocześnie jego uwikłania we wszelkie negatywne rzeczy, jakie przyniosły autorytarne rządy obozu sanacyjnego po krwawym wojskowym puczu J. Piłsudskiego w 1926 r.
Warto podkreślić, iż dzięki staraniom Towarzystwa Miłośników Ziemi Gąbińskiej w byłym domu Składkowskiego zorganizowano piękne muzeum, gdzie udostępniono zwiedzającym jeden z największych i bardzo wartościowych zbiorów materiałów archiwalnych po byłym premierze (pozyskany przez TMZG), placówkę tę mogliśmy wszyscy podziwiać. Należy także przypomnieć, iż gabloty na część ekspozycji muzealnej ufundowała OIL w Płocku, która współpracuje z TMZG.
Drugi referat pt. „Z Gąbina w świat – prof. Teofil Zalewski – lekarz, uczony, senator II RP” wygłosił dr Dariusz Lewera, reprezentujący Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej DIL. Trzeba odnotować, że wśród słuchaczy byli przedstawicieli rodziny T. Zalewskiego, z których wielu kontynuuje tradycje rodzinne uprawiając zawód lekarza. Powrót autokarem do Płocka odbył się już po zmierzchu, dzięki czemu mogliśmy podziwiać z mostu wjazdowego przepiękną panoramę oświetlonego miasta, nasze wrażenia w pełni mógłby wyrazić tylko znakomity poeta albo malarz klasy dr. Mieczysława Chruściela (OIL w Szczecinie). Zwieńczeniem dnia była koleżeńska kolacja, podczas której dzieliliśmy się swoim emocjami i wrażeniami.
Nazajutrz odbyły się trzy sesje naukowe, a miejscem obrad była sala konferencyjna Hotelu Starzyński. W krótkiej relacji nie sposób wymienić wszystkich prelegentów i poruszanej tematyki, która orbitowała wokół historii samego samorządu lekarskiego, ale przede wszystkim szeroko rozumianej historii medycyny. Należy podkreślić, że dominująca większość zaprezentowanych referatów stała na bardzo wysokim poziomie merytorycznym. Wykład inauguracyjny pt. „Historia samorządności lekarskiej na przełomie dziejów” wygłosiła prof. Halina Ey-Chmielewska (OIL Szczecin). Duże wrażenie na słuchaczach wywarł referat przygotowany przez dr. Dariusza Kutellę (prezes ORL OIL w Gdańsku) i dr. Piotra Paluchowskiego pt. „Halina Porębska i jej wkład w powstanie i działalność OIL w Gdańsku”.
Kolejną sesję „zdominował” ODH ŚIL, którego przedstawiciele zaprezentowali kilka ciekawych referatów. Naszą uwagę przykuły szczególnie dwa, w jakiś sposób ze sobą korespondujące, bo ukazujące los dwóch polskich lekarzy zamordowanych przez Niemców w czasach walki Polaków o polskość Górnego Śląska. Pierwszy pt. „Non omnis moriar – lekarz Andrzej Mielęcki (1864-1920)” przedstawiła Katarzyna B. Fulbiszewska, koordynator ODH ŚIL i osoba niezwykle zasłużona dla powstania oraz rozwoju Muzeum Historii Medycyny i Farmacji ŚIL, zaś drugi pt. „Zapomniany bohater Wincenty Styczyński – lekarz, działacz narodowy na Górnym Śląsku” wygłosił prof. Krzysztof Siemianowicz, przewodniczący Rady Programowej ODH ŚIL.
Mieszkańców Płocka zaciekawił z pewnością referat pt. „Mjr dr Ignacy Kopystyński (1884-1951) – opowieść o płockim dowborczyku”, który przygotowali moderatorzy dwóch sesji naukowych dr. dr. Krzysztof i Zbigniew Kopocińscy (Komisja Historyczna Wojskowej IL). Podczas konferencji występowaliśmy w replikach umundurowania lekarzy 1. Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, w którym służył bohater prelekcji, a na specjalne życzenie publiczności zaprezentowaliśmy i omówiliśmy szczegóły umundurowania lekarzy 1. KP, co ku naszej satysfakcji wzbudziło duże zainteresowanie. Podczas tej sesji wszyscy przybyli do Płocka mogli także poznać dzieje medyków praktykujących bądź wywodzących się z Płocka, od najdalszych czasów do niemal współczesności.
Szczególnie ciekawy referat pt. „Płock kolebką znanych i mniej znanych lekarzy w kraju i za granicą” wygłosiła dr Ewa Szczutowska (OIL w Płocku). Podobnie dr Ryszard Mońdziel i dr Grzegorz Pydziński (obaj OIL w Płocku) pt. „60 lat płockiej urologii”. Po wszystkich sesjach odbyła się dyskusja dotycząca kierunków dalszej działalności historyków medycyny okręgowych izb lekarskich oraz wyboru organizatora kolejnej dorocznej konferencji. Z wielką radością przyjęliśmy deklarację dr. Dariusza Kutelli, prezesa ORL OIL w Gdańsku, iż IV Ogólnopolska Konferencja Historyczna Izb Lekarskich zostanie zorganizowana przez OIL w Gdańsku, gdzie w drugiej połowie września 2025 r. zjadą wszyscy wielbiciele historii medycyny, co zostało przyjęte z należnym aplauzem.
Miłym elementem kończącym sesje naukowe było uhonorowanie przez dr. R. Mońdziela i dr E. Szczutowską „Medalem Honorowym Okręgowej Izby Lekarskiej w Płocku” ODH ŚIL za organizację I. Ogólnopolskiej Konferencji Historycznej Izb Lekarskich oraz utworzenie Muzeum Historii Medycyny i Farmacji ŚIL w Katowicach, medal został wręczony na ręce prof. K. Siemianowicza i K. B. Fulbiszewskiej. Zwieńczeniem bogatego we wrażenia dnia była uroczysta kolacja w Hotelu Starzyński, podczas której zostaliśmy uraczeni nie tylko godną strawą, ale prawdziwą ucztą artystyczną (piękne piosenki z okresu dwudziestolecia międzywojennego).
W ostatnim dniu gospodarze zapewnili możliwość zwiedzania malowniczego Płocka, w tym m.in. katedry, gdzie na grobowcu Władysława Hermana znajduje się piękny wizerunek białego orła, który w 1943 r. posłużył jako wzór dla orzełków wojskowych noszonych na rogatywkach żołnierzy 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w Sielcach nad Oką. Podczas pobytu w Płocku zapaliliśmy także w imieniu całej Wojskowej Izby Lekarskiej znicze pamięci na grobie mjr. dr. Ignacego Kopystyńskiego, płockiego dowborczyka.
Pod względem logistycznym konferencja była zorganizowana perfekcyjnie, warunki zakwaterowania bardzo dobre (przepiękny widok na Wisłę i katedrę z tarasów hotelowych), posiłki niezwykle smaczne, sala konferencyjna spełniająca wszelkie wymogi, z dobrze działającym sprzętem nagłaśniającym i komputerowym, co zapewniało komfortowy przebieg obrad.
Z kronikarskiego obowiązku warto wspomnieć, iż w tym czasie odbyło się w Płocku także Nadzwyczajne Posiedzenie ORL OIL w Płocku z udziałem dr. Łukasza Jankowskiego, prezesa NRL, wcześniej miał on możność wysłuchania referatów porannych sesji naukowych. Cieszy fakt, że wśród uczestników konferencji znaleźli się także prezesi niektórych okręgowych izb lekarskich (poza tymi biorącymi w niej czynny udział), w tym m.in. dr Artur Płachta (Wojskowa IL), dr Paweł Czekalski (OIL w Łodzi). Wypada mieć nadzieję, że efektem będzie jeszcze większe zrozumienie znaczenia działalności komisji i ośrodków historycznych dla całej braci lekarskiej oraz wsparcie w tym zbożnym dziele.
Na koniec niech nam będzie wolno wyrazić serdeczne podziękowania wszystkim osobom zaangażowanym w organizację tej wspaniałej konferencji w Płocku, w szczególności dr Ewie Szczutowskiej, a także dr. Ryszardowi Mońdzielowi. Bez Waszego wysiłku, pracy i ogromnego zaangażowania nie byłoby tego wspaniałego wydarzenia, które pozostanie w naszych sercach i pamięci już na zawsze!
Nisko kłaniamy się wszystkim uczestnikom, którzy zjechali do Płocka z całego kraju, swoją obecnością i wartościowym wkładem naukowym dodając blasku oraz tworząc niezwykłą atmosferę. Mamy głęboką nadzieję, że spotkamy się wszyscy w jeszcze większym gronie podczas IV Ogólnopolskiej Konferencji Historycznej Izb Lekarskich w Gdańsku. Do zobaczenia w przyszłym roku!
Krzysztof Kopociński, Zbigniew Kopociński
