Na sto sposobów. Na co mogą liczyć lekarze i lekarze dentyści?
Na co lekarze i lekarze dentyści mogą liczyć ze strony izb okręgowych? W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, postanowiliśmy przyjrzeć się podejmowanym przez okręgowe izby lekarskie (OIL) inicjatywom. Tylko tym wybranym, bo opisanie wszystkich zajęłoby sporo miejsca – pisze Mariusz Tomczak.
Nie tak łatwo porównać wszystkie izby okręgowe. Różnica między Okręgową Izbą Lekarską w Warszawie, do której należy ok. 35 tys. członków, a OIL w Gorzowie Wielkopolskim, zrzeszającą ok. 1,3 tys., mówi sama za siebie. Liczebność przekłada się na możliwości działania, ale nie tylko z powodu budżetu.
Podobieństwa i różnice
Niektóre izby obejmują rozległy obszar, a przejechanie z jednego końca na drugi wiąże się z kilkugodzinną jazdą samochodem, a w innych odległości między wszystkimi powiatami są znośne. Obszar działania nie zawsze pokrywa się z podziałem administracyjnym Polski. Zdarza się, że granice idą pod prąd nawet pod względem historycznym. Zakres inicjatyw podejmowanych przez izby jest szeroki, różnorodny i nie zawsze jednakowy.
Choć na pierwszy rzut oka wiele aktywności wydaje się podobnych, a czasami wręcz identycznych, w praktyce różnią się w wielu szczegółach i są obwarowane odmiennymi kryteriami. Niektóre inicjatywy mają charakter lokalny, a inne ogólnokrajowy. Część jest adresowana do wszystkich lekarzy i lekarzy dentystów, inne tylko do wybranej grupy członków, ale zdarzają się również te skierowane do ich rodzin.
Kursy i szkolenia
Jedną z najbardziej oczywistych aktywności podejmowanych przez OIL jest organizacja lub współorganizacja szkoleń, kursów, warsztatów, konferencji naukowych i innych wydarzeń o charakterze edukacyjno-szkoleniowym. Niektóre izby nie tylko ułatwiają lekarzom wywiązanie się z obowiązku doskonalenia zawodowego, ale również pomagają w przyspieszeniu realizacji programu specjalizacyjnego.
Organizowane są szkolenia stacjonarne i on-line, np. w formie webinarów. Ich tematyka jest przebogata. Zdarza się, że w ogóle nie dotyczy medycyny, mimo że jest związana z wykonywaniem zawodu, obejmując takie zagadnienia, jak: doskonalenie kompetencji miękkich, naukę skutecznej komunikacji z pacjentami, konsultacje z doradcą podatkowym, doskonalenie znajomości języków obcych.
Znane są przypadki szerokiego wychodzenia z ofertą edukacyjną poza środowisko lekarskie, np. w formie organizacji szkolenia dyrektorów medycznych czy profesjonalnych warsztatów dla rzeczników prasowych szpitali, tak by mogli jeszcze lepiej współpracować z dziennikarzami i skuteczniej dbać o wizerunek środowiska lekarskiego.
Nie tylko medycyna
Część wydarzeń o charakterze edukacyjno-szkoleniowym jest adresowana wyłącznie do członków macierzystej izby, ale nierzadko mogą w nich uczestniczyć lekarze z różnych części kraju. OIL organizują je samodzielnie albo współpracują m.in. z uniwersytetami, szpitalami, towarzystwami naukowymi czy konsultantami medycznymi.
Czasami, gdy uczestników jest kilkunastu, mają charakter kameralny, ale nie brakuje i takich, w których bierze udział kilkadziesiąt czy kilkaset osób. Niektóre izby dofinansowują swoim członkom udział w wybranych konferencjach, kursach i szkoleniach.
Bywa, że wręczają nagrody finansowe dla najlepszych specjalizujących się lekarzy, stosując różne kryteria ich przyznawania. Istnieje możliwość uzyskania pożyczki na cele związane z kształceniem z częściowym jej umorzeniem albo dofinansowania otwarcia przewodu doktorskiego czy habilitacyjnego, choć w skali kraju to raczej wyjątki, a nie reguła.
Pomoc prawna
Zasady udzielania pomocy prawnej przez OIL są mocno zróżnicowane, podobnie jak jej zakres. Część oferuje członkom bezpłatną, 24-godzinną opiekę prawną. W niektórych można liczyć na pomoc ze strony pracowników kancelarii współpracujących z daną izbą, a w innych zapewnia się wsparcie radców prawnych lub adwokatów w formie dyżurów w siedzibie.
Dużym ułatwieniem bywa możliwość kontaktu telefonicznego lub e-mailowego, czasami także poza godzinami pracy mecenasów. Nie zawsze pomoc prawna ogranicza się do spraw związanych z wykonywaniem zawodu.
Bywa i tak, że obejmuje sferę prywatną, a ze wsparcia mogą korzystać również małżonkowie, partnerzy życiowi i dzieci aż do 25. r.ż., jednak warto wyraźnie zaznaczyć, że tak szeroki zakres nie jest standardem. Niejednokrotnie pomocną dłoń, np. w przygotowaniu pism procesowych, oferują rzecznicy praw lekarza i współpracujący z nimi prawnicy.
Ubezpieczenie OC
Są izby zapewniające w ramach składki członkowskiej ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej dla każdego czynnego zawodowo lekarza i lekarza dentysty albo zwracające część kosztów poniesionych za wykupienie polisy.
Niektóre opłacają najmłodszym lekarzom ubezpieczenie OC na czas odbywania stażu podyplomowego. Aby korzystać z bezpłatnej pomocy prawnej, trzeba mieć uregulowane składki. Część izb otwarcie deklaruje dalsze poszerzanie jej zakresu, co nie powinno zaskakiwać, bo w gąszczu przepisów wielu osobom trudno się odnaleźć.
Dla młodych lekarzy
Bardzo często OIL jest dla młodych lekarzy pierwszym miejscem uzyskania wielu przydatnych informacji oraz porad co do postępowania w zakresie wykonywania zawodu. Poszczególne izby oferują rozmaitą pomoc dla swoich koleżanek i kolegów będących dopiero u progu kariery zawodowej, np. wspierając w rejestracji indywidualnych praktyk.
Niektóre podejmują się organizacji kursów obowiązkowych dla lekarzy w trakcie specjalizacji. Zdarza się, że są przyznawane nagrody pieniężne za uzyskanie najlepszego wyniku egzaminu LEK i LDEK. Interesujący pomysł stanowi udzielanie nieoprocentowanych pożyczek szkoleniowych dla osób w trakcie odbywania specjalizacji lub pisania doktoratu, co jest możliwe w niektórych izbach.
Prawo pracy, mobbingowanie
Część OIL stara się pomagać w rozwiązywaniu problemów na linii lekarz-ośrodek szkolący, np. w razie pojawienia się trudności z realizacją programu stażu lub programu specjalizacyjnego. Ze strony działaczy samorządu są zachęty do kontaktu w takiej sprawie. Bywa, że w razie braku miejsc szkoleniowych, przedstawiciele okręgowych izb lekarskich kontaktują się z konsultantami wojewódzkimi, prosząc np. o weryfikację ich liczby.
Podejmowane są interwencje przeciwdziałające łamaniu prawa pracy czy mobbingowi – to sprawy osobiste, więc nie ma po nich śladu w mediach, ale dla poszkodowanych wsparcie bywa nieocenione. Takich działań podejmują się samorządowcy w różnym wieku, a część z nich leży w gestii członków komisji młodych lekarzy, którzy z racji wieku dobrze znają problemy swoich rówieśników i łatwiej znajdują z nimi wspólny język.
Komunikacja ze środowiskiem
Izby dużą wagę przywiązują do komunikacji, wierząc, że to inwestycja zwracająca się z dużą nawiązką. Nic dziwnego, że w coraz bardziej zróżnicowany sposób informują o swoich działaniach środowisko lekarskie, a przy okazji nie stronią od budowania dobrego wizerunku wśród całego społeczeństwa. Wszystkie OIL są obecne w internecie, ale korzystają z niego w odmienny sposób. Strony www są jednym z podstawowych źródeł informacji o ich działalności.
Wiele izb oferuje możliwość zapisania się do newslettera. Są tworzone grupy e-mailingowe, by na bieżąco rozsyłać informacje, przybliżać najnowsze zmiany w przepisach, zapraszać na szkolenia czy konferencje, informować o ofertach pracy. Niektóre OIL kontaktują się z lekarzami w formie SMS-ów albo stworzyły aplikacje mobilne dostępne tylko dla swoich członków i dedykowane im zamknięte grupy dyskusyjne.
Biuletyny, media społecznościowe
Ważnym kanałem komunikacji są biuletyny – w ostatnich latach część przeszła wielką rewolucję w zakresie poprawy zawartości i szaty graficznej, której istotę stanowiła chęć sprostania rosnącym oczekiwaniom ze strony lekarzy. Pojawiają się w nich materiały przygotowywane z myślą o lokalnym środowisku i jego specyfice, których próżno szukać w innych mediach.
Część biuletynów jest dostępna w formie e-wydania. Rzadkością jest jednak sytuacja, gdy ma własną stronę www z unikalną domeną. Nieodłączną częścią życia wielu osób stało się codzienne korzystanie z serwisów społecznościowych. Mnóstwo lekarzy, w szczególności młodszych, ma swoje profile w takich serwisach jak Facebook, Twitter, Instagram, LinkedIn i aktywnie korzysta z nich na co dzień, więc wiele izb poszło z duchem czasów.
Niektóre OIL prowadzą kanały w serwisie YouTube, umieszczając własne produkcje filmowe. Są nawet pierwsze próby wykorzystywania TikToka. Wydaje się, że w przyszłości wykorzystywanie mediów społecznościowych stanie się jeszcze bardziej powszechne, a w konsekwencji OIL zaczną przywiązywać do nich jeszcze większe znaczenie.
Becikowe i inne świadczenia
Izby oferują swoim członkom możliwość korzystania z licznych świadczeń i na różne sposoby pomagają osobom w trudnej sytuacji życiowej. To pomoc wielokierunkowa i bardzo zróżnicowania. Analizując ofertę wszystkich okręgowych izb lekarskich, można dostrzec i podobieństwa, i różnice. Część wypłaca bezzwrotne świadczenie z tytułu urodzenia dziecka.
Refundowane lub dofinansowywane są szczepienia – niektóre izby umożliwiają to wszystkim członkom, inne zawężają kryteria tylko do seniorów, ale zdarza się, że mogą na nie liczyć również dzieci lekarzy i lekarzy dentystów. W różny sposób jest formułowany zakres tej pomocy (czasami obejmuje tylko te przeciwko grypie czy meningokokom).
Na leczenie i rehabilitację
Osobom poszkodowanym w wyniku zdarzeń losowych lub klęsk żywiołowych (np. powódź, pożar, kradzież) udziela się wsparcia, a lekarze znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej mogą wnioskować do komisji socjalnych o pomoc albo udzielenie pożyczki. Niektóre izby oferują bezzwrotne zapomogi w celu pokrycia kosztów leczenia lub rehabilitacji, refundują zakup leków lub wyrobów ortopedycznych, dofinansowują turnusy rehabilitacyjne najciężej schorowanym lekarzom albo dopłacają seniorom do pobytów w uzdrowisku.
W wielu izbach na świadczenia jubileuszowe mogą liczyć nestorzy z okazji ukończenia 90. lub 100. r.ż. albo tacy, którym „stuknęło” 50 lat od uzyskania dyplomu lekarza. Można powiedzieć, że co izba, to inny obyczaj. Zdarza się dofinansowywanie posiłków lekarzom seniorom. Czasami najstarszym członkom korporacji fundowane są wycieczki lub bilety na wydarzenia kulturalne, np. do kina, teatru.
Część izb pośredniczy w nabywaniu po preferencyjnych cenach kart MultiSport przez członków, a czasami także ich rodzin, lub umożliwia im dołączenie do programu OK System. Jedno i drugie gwarantuje tańsze korzystanie ze zorganizowanych form aktywności sportowej, a dodatkowo sprzyja propagowaniu zdrowego stylu życia.
W trudnych sytuacjach
W niektórych izbach zapomogi obejmują członków rodzin – na ogół takie wnioski są rozpatrywane indywidualnie. Przykładowo dzieci po zmarłym lekarzu lub lekarzu dentyście, jeśli znalazły się w trudnym położeniu, mogą liczyć na specjalne stypendia przynajmniej w jednej z OIL. W innej, w przypadku braku rodziny lekarza, opłaca się koszt utrzymania miejsca na cmentarzu.
Warto też wspomnieć o dbałości o tych, którzy odeszli już z zawodu i seniorach mieszkających w domach opieki lub DPS-ach, którzy przy okazji mogą liczyć na drobne upominki. Pamięta się także o tych, których odeszli na wieczny dyżur, odwiedzając groby zmarłych działaczy samorządu w rocznicę śmierci lub w dniu Wszystkich Świętych.
Pandemia
Samorząd lekarski nie był bierny po ogłoszeniu pandemii, gdy zarówno lekarze aktywni zawodowo, jak i emeryci, musieli zmagać się z nieznanymi dotychczas wyzwaniami. W niektórych izbach młodsi opiekowali się seniorami, pomagając im w robieniu zakupów, gdzie indziej udostępniano lekarzom pomieszczenia w celu odbycia obowiązkowej kwarantanny, a jeszcze gdzie indziej przyznawano zapomogi osobom, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej z powodu długiej hospitalizacji lub ciężkich powikłań po przechorowaniu COVID-19.
Integracja niejedno ma imię
Izby podejmują szereg inicjatyw integracyjnych o zasięgu regionalnym i ogólnopolskim. Taki charakter mają bez wątpienia uroczystości rozdania PWZ, w których często biorą udział nie tylko lekarze i lekarze dentyści, ale również ich najbliżsi. Podobny charakter mają zjazdy absolwentów, które współorganizuje część izb.
W różny sposób uregulowane są kwestie odpłatności udziału w wydarzeniach sportowych, bo – co warto zaznaczyć – nie każda jest nieodpłatna. Aby uczestniczyć w wielu z nich, trzeba w pełni opłacić swój udział i ponieść koszt dojazdu. Niektóre izby dofinansowują uczestnikom np. opłaty rejestracyjne lub częściowo refundują wpisowe swoim reprezentantom, którzy decydują się walczyć o puchary i medale w igrzyskach lekarskich lub imprezach rangi mistrzostw Polski. Ale to nie jest regułą.
Do niebanalnych imprez można zaliczyć coroczny konkurs nalewek organizowany w jednej z izb, a także zloty motocyklowe – z pewnością trudno je ze sobą porównać, ale oba wydarzenia, tak jak dziesiątki innych, pozwalają lekarzom i lekarzom dentystom lepiej się poznać i oderwać od codziennej rzeczywistości.
Dla każdego coś miłego
W OIL organizowane są spotkania wigilijne i opłatkowe (w tym takie z myślą o młodych lekarzach lub seniorach), andrzejki, bale, zabawy karnawałowe, którym czasem towarzyszy kiermasz lub aukcja charytatywna. Są koncerty noworoczne, a nawet festiwal, w czasie którego na scenie występują zespoły muzyczne złożone z lekarzy.
Na terenie całego kraju odbywają się różne wydarzenia skierowane do dzieci i wnuków lekarzy i lekarzy dentystów, np. festyny rodzinne, pikniki, obchody Dnia Dziecka, mikołajki czy zabawy choinkowe. Organizowane są rajdy rowerowe dla rodzin lekarskich, rozmaite konkursy dla najmłodszych (np. plastyczne) czy turnieje dla dzieci (np. szachowe). Bywa, że izba pośredniczy w wynajęciu hal sportowych do gry w koszykówkę, siatkówkę czy piłkę nożną, co można określić mianem integracji poprzez sport.
Sportowo i kulturalnie
Wiosną i latem środowisko lekarskie może uczestniczyć m.in. w mistrzostwach lekkoatletycznych, turniejach piłkarskich i tenisowych, zawodach biegowych na różnym dystansie, rajdach górskich i rowerowych, regatach żeglarskich, spływach kajakowych, w triathlonie, a ponadto w mistrzostwach w kolarstwie szosowym i siatkówce plażowej czy zawodach wędkarskich. Zimą organizowane są m.in. wyjazdy w góry oraz zawody w narciarstwie biegowym i alpejskim.
Bez względu na warunki atmosferyczne odbywają się m.in. halowe mistrzostwa w piłce nożnej, halowe turnieje piłki siatkowej czy koszykowej, zawody pływackie, turnieje szachowe i brydżowe, spotkania przy grach planszowych, wyjazdy na strzelnicę albo mistrzostwa: w bowlingu, tenisie stołowym, badmintonie, brazylijskim jiu-jitsu. I wiele, wiele innych. Organizowane są konkursy, w których lekarze mogą wykazać się swoim kunsztem prozatorskim i poetyckim albo talentem fotograficznym.
W środowisku znane są plenery, fotograficzny i ceramiki, a także biesiada literacka. Na dofinansowanie ze strony OIL może liczyć działalność twórcza lekarzy i lekarzy dentystów, np. wybrane publikacje, zarówno te o charakterze medycznym, jak i historyczno-kronikarskim, a ponadto m.in. albumy i tomiki poezji. W siedzibach części izb wystawiane są owoce ich pozazawodowych pasji, np. fotografie, obrazy, rzeźby.
Mariusz Tomczak
