Zdrowa dieta małego dziecka

Wiele jest prawdy w stwierdzeniu, że niemowlę oraz małe dziecko to nie mały dorosły. W pierwszych latach życia rozwijają się narządy wewnętrzne, układ pokarmowy, odpornościowy i przemiana materii, czyli metabolizm organizmu, który kształtuje się na całe życie. Dlatego szczególnie w pierwszych latach życia warto zwracać uwagę na to, jakie posiłki zjada maluszek.

Foto: Unicourngroup

Organizmy dziecka i osoby dorosłej różnią się w bardzo wielu aspektach – dziecko, w odróżnieniu od swoich rodziców i dziadków, rośnie i rozwija się, a mechanizmy obronne jego organizmu nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Dodatkowo w pierwszych latach życia człowieka ma miejsce proces tzw. programowania żywieniowego, podczas którego, w głównej mierze w odpowiedzi na sposób odżywiania się, dochodzi do adaptacji anatomicznej, hormonalnej i metabolicznej organizmu.

Żywienie z myślą o przyszłości

Nieprawidłowa dieta kobiety podczas ciąży, a następnie niemowlęcia i małego dziecka może wpłynąć m.in. na rozwój wielu chorób wieku dorosłego, np. otyłości, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, a w konsekwencji chorób naczyniowo-sercowych w późniejszych latach życia dziecka. Prawidłowo zbilansowana dieta może zapobiegać predyspozycjom do tego typu chorób.

Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u dziecka w pierwszym okresie życia jest kolejnym, ważnym elementem profilaktyki chorób, z którymi borykają się obecnie społeczeństwa krajów rozwiniętych. Obniżenie ryzyka rozwoju chorób serca oraz nowotworów związane jest m.in. ze spożyciem warzyw. Badania wskazują, iż dorośli Polacy jedzą ich zdecydowanie za mało, natomiast 100% dzieci do 3. roku życia nie spożywa ich zalecanych ilości!*

Warzywa w menu dziecka

Warzywa, w odróżnieniu do produktów, których smak dzieci lubią, nie posiadają komponentu słodyczy oraz „umami” (smaku białka), nie są słone, ani tłuste. Można je jednak polubić, ale, jak wykazało wiele badań, najlepiej to zrobić w okresie niemowlęcym. W tym czasie nauka jedzenia warzyw jest najskuteczniejsza. Nowe zalecenia dotyczące żywienia niemowląt opublikowane w maju 2014 roku rekomendują warzywa jako pierwszą grupę produktów, którą niemowlę powinno poznać zaraz po mleku mamy, zanim jeszcze maluch pozna smak słodkich owoców.

W przeciwnym razie trudniej będzie mu przekonać się do lekko gorzkawego smaku brokułów, czy mało wyraźnego smaku groszku! Wiele niemowląt początkowo odrzuca smak warzyw – rodzimy się z naturalną preferencją smaku słodkiego. Dlatego, by maluch zjadał przecier z kalafiora, czy groszku warto podjąć czasem kilka, a nawet kilkanaście prób. Tymczasem, jak wynika z badań, aż 36% mam wybierając produkty dla najmłodszych kieruje się preferencjami smakowymi dziecka!**

Jak ocenić jakość i bezpieczeństwo produktów?

Nie sposób, wspominając o warzywach w diecie dziecka do 3. roku życia, pominąć kwestii ich bezpieczeństwa. Są one źródłem cennych witamin, minerałów i błonnika, ale też mogą zawierać substancje szkodliwe: pozostałości środków ochrony roślin, azotanów oraz metali ciężkich, a niewłaściwie przechowywane – pleśnie i ich szkodliwe dla zdrowia metabolity. Z uwagi na większą niż u osoby dorosłej przepuszczalność bariery jelitowej, małą masę ciała oraz niedojrzały układ immunologiczny, żywność zawierająca powyższe zanieczyszczenia może być dla malucha niebezpieczna. Dlatego w żywieniu małych dzieci dobór surowców, z których przygotowywane są posiłki jest niezwykle ważny.

Warzywa i inne produkty powinny pochodzić z upraw kontrolowanych, spełniających restrykcyjne kryteria i dobrze, by były dodatkowo badane w kierunku pozostałości substancji szkodliwych. W przypadku żywności specjalnego przeznaczenia żywieniowego, do której należą posiłki w słoiczkach – bezpieczeństwo żywności jest potwierdzone licznymi testami laboratoryjnymi. Natomiast kupując w sklepie czy na bazarku marchew czy brokuły, możemy ocenić ich świeżość, ale niestety, na temat zawartości metali ciężkich, azotanów, czy pestycydów nie wiemy nic.

Zbilansowanie posiłków

Posiłki dla najmłodszych dzieci powinny być również wyjątkowo starannie zbilansowane, z uwagi na fakt, iż niedobory lub nadmiary składników pokarmowych w tym okresie mogą mieć skutki nieodwracalne dla rozwoju dziecka. Powszechnymi błędami opiekunów przygotowujących samodzielnie dania dla swych pociech jest zbyt duża zawartość białka (mięsa) w daniu, dodawanie soli i cukru oraz pomijanie tłuszczów roślinnych w recepturach dań obiadowych. Jeśli chcemy sami przygotowywać posiłki dla malucha, to warto je komponować po uprzedniej konsultacji z dietetykiem, który doradzi jak prawidłowo zbilansować ich skład.

Receptury dań gotowych dla niemowląt są opracowywane przez dietetyków specjalizujących się w żywieniu niemowląt, dlatego mamy gwarancję, że skład dania jest prawidłowy. Zgodnie z prawem polskim dania dla niemowląt, tak jak wszystkie produkty specjalnego przeznaczenia żywieniowego, nie zawierają konserwantów i innych sztucznych dodatków, a skład produktów określa dokładnie rozporządzenie Ministra Zdrowia.

Jak zadbać o dietę dziecka?

Raport dotyczący świadomości mam na temat jakości produktów dla dzieci opracowany przez TNS Polska wskazuje m.in. na fakt, iż świadomość wyższej jakości dań przeznaczonych dla niemowląt zwiększa się, jest o niej przekonanych 80% mam. Niestety, 90% mam przy zakupie świeżych produktów przeznaczonych dla swych pociech nadal kieruje się w wyborze ich wyglądem, a źródło ich pochodzenia, będące obiektywnym kryterium bezpieczeństwa, jest przedmiotem zainteresowania jedynie ponad połowy badanych.

Argument przekonujący ekspertów o bezpieczeństwie dań dla niemowląt – kontrolowanie produktu podczas produkcji i analizy laboratoryjne – nie jest jeszcze oczywisty dla mam. Dla 1/3 badanych powodem zakupu danego produktu dla dziecka jest jego smak, jednak pamiętajmy, iż „zdrowych smaków”, np. warzyw, dziecko musi się nauczyć dzięki cierpliwie powtarzanym przez opiekunów próbom. Uleganie naturalnym preferencjom malucha do smaku słodkiego czy słonego mogą doprowadzić do wykształcenia niewłaściwych nawyków żywieniowych u dziecka.

Tak więc, co tak naprawdę oznacza „zdrowa dieta małego dziecka”? To menu opracowane z myślą o specjalnych potrzebach organizmu niemowlęcia i małego dziecka, skomponowane z surowców o najwyższej jakości – bogatych w cenne składniki odżywcze i wolne od zagrożeń mikrobiologicznych, chemicznych i innych.

Joanna Neuhoff-Murawska
Dietetyk

* Badanie „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku 13-36 miesięcy w Polsce”, Instytut Matki i Dziecka we współpracy z Fundacją Nutricia, 2011.
** Raport dotyczący świadomości mam na temat jakości produktów dla dzieci opracowany dla marki BoboVita przez TNS Polska, 2014.