Sprzedaż e-recept i e-zwolnień to nie teleporada

Komercyjne wystawianie zwolnień i recept online na żądanie jest błędną interpretacją zasad obowiązujących w telemedycynie – przypomina Komisja Etyki Lekarskiej NRL.

Stanowisko Komisji Etyki Lekarskiej Naczelnej Rady Lekarskiej (KEL NRL) z 12 lutego 2023 r. to reakcja na artykuł Pauliny Nowosielskiej „Złoty biznes na e-zdrowiu”, który ukazał się 31 stycznia w „Dzienniku Gazecie Prawnej”.

Autorka przeprowadziła prowokację dziennikarską, w nieco ponad godzinę bez kontaktu z lekarzem uzyskując receptę na silny lek przeciwlękowy i przeciwpadaczkowy oraz e-zwolnienie. Dziennikarka skorzystała z usług jednego z portali oferujących e-recepty za 65 zł, a e-zwolnienia za 99 zł.

Żeby wystawić receptę na lek, wirtualnemu wystawcy recept wystarczyła ankieta z imieniem, nazwiskiem, adresem e-mail, informacjami na temat alergii i chorób przewlekłych oraz pytaniem o przyczynę wnioskowania o ten konkretny lek. Po wpisaniu „zaburzeń nastroju”, redaktor Nowosielska otrzymała receptę.

Przy zwolnieniu, które wymagało wprowadzenia numeru NIP pracodawcy, jako możliwą przyczynę formularz podpowiedział wybrany przez dziennikarkę „np. ból kręgosłupa”. Nikt się z nią nie skontaktował, by uzyskać dodatkowe informacje czy zebrać wywiad medyczny. Po kilkudziesięciu minutach e-recepta i e-zwolnienie zostały wystawione. Zdaniem ekspertów podobne praktyki mogą być powszechne.

Krytycznie oceniamy

Dlatego KEL przypomina, że sprzedaż recept i zwolnień na żądanie nie są równoznaczne z teleporadą, która jest świadczeniem zdrowotnym udzielanym na odległość.

„Zgodnie z obowiązującą definicją teleporada jest świadczeniem zdrowotnym udzielanym na odległość przy użyciu systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Teleporada to uznany na świecie sposób sprawowania opieki nad pacjentem i może być traktowana jako jeden ze standardów postępowania medycznego pod warunkiem podejmowania działań lekarskich z należytą starannością. Integralnym elementem porady lekarskiej jest w zależności od potrzeb pacjenta wystawianie zaświadczeń, recept i zwolnień lekarskich” – przypomina komisja w swoim stanowisku.

Dodaje, że katalog obowiązków lekarza oraz praw pacjenta pozostaje niezmienny, niezależnie od sposobu realizacji porady lekarskiej, a zasady dotyczące udzielania teleporad przy wykorzystaniu technologii telemedycznych oraz porad osobistych są zasadniczo takie same. Również zasady odpowiedzialności zawodowej, cywilnej i karnej za świadczenia telemedyczne są takie same jak w przypadku innych świadczeń, a świadczeniobiorcy przysługują wszystkie prawa pacjenta.

Zdaniem KEL komercyjne wystawianie zwolnień i recept online na żądanie jest błędną interpretacją zasad obowiązujących w telemedycynie. Dlatego krytycznie ocenia ona zjawisko oferowanych w internecie usług odpłatnego wystawiania recept i zwolnień, zwłaszcza w sytuacjach, kiedy do otrzymania recepty czy zwolnienia wystarczy wypełnić krótką ankietę niespełniającą kryterium badania podmiotowego i sugerującą pacjentowi objawy, a także gdy czynnością uruchamiającą procedurę otrzymania dokumentu jest dokonanie płatności, a pacjent nie ma jakiegokolwiek kontaktu z lekarzem.

KEL potępia również sytuacje, gdy oferty wystawiania recept i zwolnień służą jedynie ich odpłatnej sprzedaży, noszą cechy reklamy i np. oferują specjalne zniżki za wypełnienie ankiety, a pacjent nie był wcześniej badany i leczony przez danego lekarza wystawiającego receptę bądź zwolnienie na żądanie.

Pamiętajcie o odpowiedzialności

Komisja przypomina, że lekarze wydający recepty i zwolnienia w opisanym trybie narażają się na odpowiedzialność zawodową z powodu naruszenia Kodeksu Etyki Lekarskiej:

• art. 8 – w zakresie niedochowania należytej staranności i niepoświęcenia pacjentowi należytego czasu,
• art. 9 – w zakresie określenia wyjątków, kiedy porada może być udzielona na odległość,
• art. 10 – w zakresie wykraczania poza umiejętności zawodowe w sytuacji wystawiania zaświadczeń spoza posiadanej specjalności lekarskiej,
• art. 11 – w zakresie braku dbałości o odpowiednią jakość opieki nad pacjentem,
• art. 40 – w zakresie wydawania zaświadczeń bez osobistego badania i/lub odpowiedniej dokumentacji.

Karolina Kowalska