Stwierdzanie zgonu pacjenta: lekarz a ratownik

Ministerstwo Zdrowia zapowiada nowelizację ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Kto i w jakich sytuacjach miałby stwierdzać zgon pacjenta w razie braku lekarza w karetce? W jakich sytuacjach – poza reanimacją – ratownik medyczny mógłby stwierdzać zgon pacjenta?

Foto: pixabay.com / CC0

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw, przekazany 14 października do uzgodnień i konsultacji publicznych, przewiduje, że od 1 stycznia 2020 r. zaczną działać następujące zespoły ratownictwa medycznego:

• podstawowe, wyposażone w ambulans ratunkowy, w co najmniej trzyosobowym składzie,
• motocyklowe, wyposażone w motocykl ratunkowy, w składzie jednoosobowym.

W skład zespołów ratownictwa medycznego będą mogli wchodzić ratownicy medyczni i pielęgniarki systemu. Do 1 stycznia 2020 r. będą funkcjonowały zespoły podstawowe z ratownikami medycznymi i pielęgniarkami systemu oraz zespoły specjalistyczne z ratownikami medycznymi, pielęgniarkami systemu i lekarzami systemu.

Projekt ustawy zakłada jednocześnie następującą zmianę art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych:

„1. Zgon i jego przyczyna są ustalane przez:
1) lekarza leczącego chorego w ostatniej chorobie albo
2) kierownika zespołu ratownictwa medycznego, jeżeli zgon nastąpił w trakcie akcji medycznej, o której mowa w art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym.”.

– Tym samym zgon osoby zmarłej podczas udzielania jej pomocy przez zespół ratownictwa medycznego będzie stwierdzany przez kierownika tego zespołu. Należy podkreślić, że zespół ratownictwa medycznego ani obecnie, ani po znowelizowaniu ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, nie będzie mógł być wzywany do stwierdzania zgonu, lecz wyłącznie do pomocy osobie w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego – tłumaczy Milena Kruszewska, rzecznik prasowy ministra zdrowia.

Osobą uprawnioną do stwierdzenia zgonu jest lekarz, na podstawie osobiście wykonanych badań i ustaleń, z zastrzeżeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach. Uprawnienie to znajduje odzwierciedlenie w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2126, z późn. zm.), określającym krąg podmiotów upoważnionych do stwierdzania zgonu oraz w przepisach rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 sierpnia 1961 r. w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny (Dz. U. Nr 39, poz. 202) wydanego na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

Zgodnie z regulacjami tego rozporządzenia zgon i jego przyczyna powinny być ustalone przez lekarza leczącego chorego w ostatniej chorobie. Stwierdzenie zgonu i jego przyczyny powinno nastąpić w drodze oględzin dokonywanych przez lekarza lub, w razie jego braku, przez inną osobę, powołaną do tej czynności przez właściwego starostę, przy czym koszty tych oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą obciążać rodziny zmarłego. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że przyczyną zgonu było przestępstwo, w takim wypadku kartę zgonu wystawia lekarz, który na zlecenie sądu lub prokuratora dokonał oględzin lub sekcji zwłok.

W przypadku, gdy żaden lekarz nie udzielał zmarłemu świadczeń zdrowotnych w okresie 30 dni przed dniem zgonu, bądź lekarz taki zamieszkuje w odległości większej niż 4 km od miejsca, w którym znajdują się zwłoki, albo z powodu choroby lub z innych uzasadnionych przyczyn nie może dokonać oględzin zwłok w ciągu 12 godzin od chwili wezwania, kartę zgonu wystawia lekarz, który stwierdził zgon, będąc wezwanym do nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania.

Odesłanie w ww. rozporządzeniu do lekarza zatrudnionego w przychodni sprawującej opiekę zdrowotną nad rejonem aktualnie odpowiada definicji lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w rozumieniu art. 5 pkt 27 i art. 55 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581, z późn. zm.). Natomiast zgodnie z art. 5 pkt 17a tej ustawy świadczeniami z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej są również świadczenia opieki zdrowotnej udzielane w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej.

Przepisy regulujące powyższe zagadnienia wymagają dostosowania między innymi do aktualnej organizacji systemu opieki zdrowotnej, co – jak podkreśla rzecznik prasowy ministra – znajdzie wyraz w przygotowywanych w Ministerstwie Zdrowia nowych rozwiązaniach prawnych, których wejście w życie planowane jest na 2018 r.

„Ignorantia iuris nocet” (łac. nieznajomość prawa szkodzi) – to jedna z podstawowych zasad prawa, pokrewna do „Ignorantia legis non excusat” (łac. nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem). Nawet jeśli nie interesuje cię prawo medyczne, warto regularnie śledzić dział Prawo w portalu „Gazety Lekarskiej”. Znajdziesz tu przydatne informacje o ważnych przepisach w ochronie zdrowia – zarówno już obowiązujących, jak i dopiero planowanych.