Lekarze w badaniach opinii społecznej 2016

Lekarze wykonują zawód zaufania publicznego i bardzo często są obiektem komentarzy i ocen pacjentów. Rokrocznie publikowane są raporty na temat opinii o lekarzach, jak również elementach je kształtujących, takich jak zaufanie do lekarzy, satysfakcja z kontaktów z lekarzami oraz komunikacja.

Foto: pixabay.com

Niniejszy artykuł jest próbą syntetycznego zestawienia raportów dotyczących opinii społecznej na temat lekarzy, które ukazały się w 2016 r.

Odnosząc się do wyników badań, należy wspomnieć, iż pacjenci mimo często krótkiego czasu poświęcanego im przez lekarzy, pozytywnie oceniają ich kompetencje w kontekście świadczeń otrzymywanych w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (pozytywny stosunek do kompetencji lekarzy wyraziło 2/3 badanych).

Niemniej jednak warto zaznaczyć, iż w przeciągu dwóch lat odsetek pozytywnie oceniających kompetencje lekarzy spadł o 9% [Omyła-Rudzka, 2016]. Podobny obraz wyłania się z badań realizowanych przez Centrum Badania Opinii Społecznej, których celem była ocena kompetencji lekarzy. Ponad 60% badanych uznało, że lekarze nie tylko znają się na tym, co robią, ale także angażują się w swoją pracę, gdyż zależy im na okazaniu pomocy pacjentom.

W badaniu Maison & Partners realizowanym wśród chorych na SM także poproszono pacjentów o dokonanie oceny kompetencji i wiedzy merytorycznej lekarzy. Pozytywnej odpowiedzi udzieliło 67% respondentów. Zdecydowanie najlepiej ocenione zostały uprzejmość oraz jasność komunikacji (odpowiednio 82% i 68% pozytywnych wskazań). Najniżej zostały ocenione umiejętności psychologiczne lekarzy – tylko co drugi z badanych ocenił je pozytywnie.

Wykres 1. Poszczególne kompetencje lekarza

W zakresie oceny kompetencji lekarzy interesujące dane opracował Regionalny Ośrodek Badania Opinii Publicznej Dobra Opinia. W raporcie „Przyjazny Szpital 2016” zawarta jest wieloaspektowa ocena Świętokrzyskiego Centrum Pediatrii im. W. Buszkowskiego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kielcach, w której ocenie 200 pacjentów poddano kompetencje lekarzy oraz sposób udzielania przez nich informacji. Analizując dane z tego badania, można stwierdzić, że kompetencje lekarzy ŚCP oceniane są wysoko (81,3% respondentów oceniło je na 5 lub 6 w 6-stopniowej skali).

Jak wynika z ogólnopolskich badań, pacjenci wysoko oceniają uczciwość i rzetelność personelu medycznego. Zarówno w stosunku do lekarzy, jak i lekarzy dentystów oceny pozytywne przeważają nad ocenami negatywnymi [CBOS, 2016]. Mimo iż niemal połowa badanych pozytywnie oceniła uczciwość i rzetelność lekarzy dentystów (46%), a lekarzy co trzeci z badanych (36%), to należy podkreślić, iż Polacy te grupy zawodowe darzą dość ograniczonym zaufaniem, na co wskazuje odsetek przeciętnych ocen.

Najwięcej pozytywnych ocen w 2016 r. uzyskały pielęgniarki (59%). Zaufanie do zawodu lekarza, jak pokazuje raport z badań „Zaufanie do zawodów 2016”, pozostaje dość wysokie, ale spadło najbardziej. W tym samym badaniu sprzed dwóch lat lekarzom ufało 8 na 10 respondentów. Dzisiaj wskaźnik zaufania wynosi 74% [GFK, 2016].

Wykres 2. Lekarze udzielają zrozumiałych wyjaśnień pacjentom

Podobny obraz wyłania się z badania realizowanego przez Fundację MY Pacjenci w 2016 r. Wynika z niego, iż 20% respondentów nie ufa lekarzom. Powodem takiego stanu rzeczy, jak wskazywali respondenci, jest m.in. schematyczny sposób działania lekarzy oraz brak indywidualnego podejścia do pacjenta i jego choroby [Borek, 2016].

Badania mające na celu określenie poziomu zaufania pacjentów do lekarzy zostały przeprowadzone również wśród pacjentów z SM. Pacjenci z chorobami przewlekłymi, którzy ze względu na swoją chorobę mają częstszy kontakt z lekarzem, mają wyższy poziom zaufania do tej grupy zawodów medycznych. Większość pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane ufa swojemu lekarzowi (68%), a 19% określa zaufanie jako pełne [Maison & Partners, 2016].

W raporcie „Health at Glance 2016: Europe” respondentów zapytano o to, czy lekarze udzielają zrozumiałych wyjaśnień pacjentom. W tej kategorii najlepiej wypadli Belgowie (97,8%), Luksemburczycy (97,5%) i Portugalczycy (96,3%). Bardzo wysoko, bo już na 4. pozycji z wynikiem 96,2%, plasują się w tej kategorii Czesi, przy wyniku dla Polski 69,5%.

Wykres 3. Lekarze angażują pacjentów w podejmowanie decyzji dotyczących leczenia

Pacjenci również coraz częściej oczekują od lekarzy, że zostaną włączeni w proces podejmowania decyzji terapeutycznych. W raporcie OECD najlepiej pod tym kątem są oceniani lekarze w Luksemburgu, Belgii i Portugalii (osiągając wyniki powyżej 90%). Kilka pozycji za nimi znajdują się Czesi z wynikiem około 82%, natomiast Polska poownie jest na końcu stawki z rezultatem 48%.

***

Zaprezentowane powyżej dane z badań pokazują, iż w badaniach opinii społecznej lekarze w Polsce jako grupa zawodowa są oceniani dosyć nisko, szczególnie w porównaniu z innymi krajami OECD. Natomiast pacjenci, którzy zostali poproszeni o ocenę lekarza, który ich leczy, mają o nim zazwyczaj pozytywne zdanie i mu ufają. Mimo względnie niskiej oceny w badaniach opinii publicznej, lekarze są obdarzani dużym zaufaniem przez swoich pacjentów.

Coraz częściej przedmiotem oceny jest porozumiewanie się z pacjentami i niskie wyniki w porównaniu z innymi krajami, co wskazuje na potrzebę szkolenia tych umiejętności na wszystkich etapach rozwoju zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów.

Joanna Turkiewicz, ekonomista, socjolog, Ośrodek Doskonalenia Zawodowego NIL
Anna Sitek, socjolog, prawnik, Ośrodek Doskonalenia Zawodowego NIL

Borek, Ewa i inni. 2016. „Lekarze i pacjenci w Polsce – model relacji w gabinecie lekarskim AD 2016”. Warszawa: Fundacja MY Pacjenci, dostępny: http://mypacjenci.org/images/raporty/Empowerment_RAPORT.pdf (10.12.2016) CBOS. 2016. „Społeczne oceny uczciwości i rzetelności zawodowej”, Warszawa, dostępny: www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_034_16.PDF (14.08.2016).GFK. 2016. „Zaufanie do zawodów 2016 – Raport z badań”, dostępny: http://www.gfk.com/pl/aktualnosci/press-release/najwiekszym-zaufaniem-darzymy-strazakow-najmniejszym-politykow/ (30.11.2016) Maison & Partners. 2016. „Badanie opinii osób chorych na SM w zakresie relacji z lekarzem i wyboru terapii”, dostępny: http://www.sm-walczosiebie.pl/wp-content/uploads/2016/10/ MP_dla_Telescope_raport_06102016.pdf (30.11.2016) OECD/European Union. 2016. „Health at a Glance: Europe 2016. State of Health in the EU Cycle”, dostępny: http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-europe-2016_9789264265592-en#.WE2qZ3eBiT8#page3 (10.11.2016). Omyła-Rudzka, Małgorzata. 2016. „Opinie o funkcjonowaniu opieki zdrowotnej”, CBOS, Warszawa. Regionalny Ośrodek Badania Opinii Publicznej Dobra Opinia. 2016. „Przyjazny Szpital 2016”, na zlecenie: Świętokrzyskiego Centrum Pediatrii im. W. Buszkowskiego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kielcach, dostępny: http://wszzkielce.pl/wp-content/uploads/2016/04/raport-szpital-kielce.pdf (30.11.2016).

Źródło: „Gazeta Lekarska” nr 2/2017