Usprawiedliwianie niemożności stawienia się przed sądem

Mimo że nie ma już stanu epidemii, nadal możliwe jest usprawiedliwianie niestawiennictwa przed sądami z powodu choroby bez przedstawiania zaświadczenia lekarza sądowego.

Co do zasady, aby należycie usprawiedliwić niemożność stawienia się w sądzie z powodu choroby, zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i karnym, konieczne jest uzyskanie zaświadczenia lekarza sądowego.

Zgodnie z ustawą o lekarzu sądowym¹ lekarz ten wystawia zaświadczenia potwierdzające zdolność lub niezdolność do stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie „organu uprawnionego”, tj. sądu lub organu prowadzącego postępowanie karne, uczestników postępowania (stron, ich przedstawicieli ustawowych, świadków, oskarżonych, obrońców i innych uczestników postępowania) z powodu choroby na obszarze właściwości danego sądu okręgowego.

Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia po uprzednim osobistym zbadaniu uczestnika postępowania i po zapoznaniu się z dostępną dokumentacją medyczną. Jeżeli stan zdrowia uczestnika postępowania uniemożliwia stawienie się na badanie, lekarz sądowy przeprowadza badanie i wydaje zaświadczenie w miejscu pobytu tej osoby.

Zaświadczenie może być wystawione po okazaniu wezwania lub zawiadomienia organu uprawnionego, bądź po złożeniu oświadczenia o otrzymaniu wezwania lub zawiadomienia i okazaniu lekarzowi dokumentu potwierdzającego tożsamość. Za wizytę u lekarza sądowego pacjent nie uiszcza opłaty. Wystawione przez lekarza sądowego zaświadczenie o braku możliwości stawiennictwa na rozprawie należy przesłać do sądu, przed który uczestnik postępowania został wezwany, wskazując sygnaturę sprawy.

W związku z pandemią koronawirusa wprowadzono okresowe zmiany w tym zakresie. Stało się to za sprawą jednej z tzw. specustaw. Czasowy brak konieczności przedstawienia zaświadczenia lekarza sądowego jako usprawiedliwienia niestawiennictwa przed sądem z powodu choroby przewidziany został w art. 91 ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia².

Zgodnie z treścią tego przepisu, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, usprawiedliwienie niestawiennictwa przed sądem z powodu choroby nie wymaga przedstawienia zaświadczenia lekarza sądowego, o którym mowa w ustawie o lekarzu sądowym.

Obowiązujący w kraju stan epidemiczny nadal umożliwia zatem usprawiedliwianie niestawiennictwa przed sądami z powodu choroby bez przedstawiania zaświadczenia lekarza sądowego.

Beata Wierzchowska, radca prawny

Przypisy:

1. Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym (Dz. U. Nr 123, poz. 849 z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 376).