Wyrok NSA w sprawie przychodni z Nysy

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał 10 lutego 2016 roku skargę kasacyjną jednej z nyskich przychodni od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oddalającego skargę na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta w sprawie stosowania przez placówkę praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów w zakresie prawa do dokumentacji medycznej.

Gmach NSA w Warszawie
(widok od pl. Powstańców Warszawy i ul. Przeskok)
Foto: Adrian Grycuk
Wikimedia Commonc, CC BY-SA 3.0

Tym samym Naczelny Sąd Administracyjny ostatecznie potwierdził zasadność decyzji wydanej przez Rzecznika Praw Pacjenta. We wspomnianej decyzji Rzecznik uznał praktyki stosowane przez jedną z przychodni w Nysie (woj. opolskie) za naruszające zbiorowe prawa pacjentów.

Praktyki te polegały na ograniczeniu pacjentom dostępu do dokumentacji medycznej, które wynikało z zaprzestania udzielania świadczeń zdrowotnych na początku stycznia 2015 r. w związku z prowadzonym wówczas protestem lekarzy zrzeszonych w Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Zielonogórskie i nie zawieraniem przez nich umów z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Spowodowane tym zamknięcie przychodni uniemożliwiało pacjentom ustne złożenie wniosku o udostępnienie dokumentacji medycznej. Wątpliwości Rzecznika Praw Pacjenta wzbudziły także stosowana przez przychodnię praktyka udostępniania dokumentacji medycznej osobie upoważnionej przez pacjenta wyłącznie na podstawie pisemnego upoważnienia.

W ocenie Rzecznika brak możliwości ustnego złożenia przez pacjenta oświadczenia o upoważnieniu danej osoby do jego dokumentacji medycznej ograniczało prawa pacjentów do dokumentacji medycznej. Naczelny Sąd Administracyjny nie uwzględnił zarzutów skargi kasacyjnej przychodni na tę decyzję Rzecznika Praw Pacjenta.

Odnosząc się do działań placówki, związanych z zeszłoroczną styczniową akcją protestacyjną lekarzy, sąd wskazał, że ochrona zdrowia powinna mieć priorytet przed swobodą prowadzenia działalności gospodarczej, dlatego w tamtym czasie podmiot powinien zorganizować swoją działalność w taki sposób, aby dokumentacja medyczna była udostępniana pacjentom bez zbędnej zwłoki.

Odnosząc się do stosowanych przez przychodnię pisemnych upoważnień, NSA potwierdził stanowisko Rzecznika wskazując, że jeśli przepisy prawa nie określają formy danego zachowania, podmioty lecznicze nie mogą nakładać nowych obowiązków pacjentów. Z żadnego przepisy nie wynika, aby upoważnienie do dokumentacji medycznej musiało być udzielone w formie pisemnej. Dlatego podmiot leczniczy musi dopuścić możliwość takiego upoważnienia również w formie ustnej.

W związku z ograniczeniem pacjentom dostępu do dokumentacji medycznej, wynikającym z ubiegłorocznego styczniowego protestu lekarzy zrzeszonych w Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Zielonogórskie, Rzecznik Praw Pacjenta wszczął w sumie 61 postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.

Niektóre z placówek, podobnie jak nyska przychodnia, wniosły do wojewódzkich sądów administracyjnych skargę na decyzję Rzecznika uznającą stosowane przez nie praktyki za naruszających zbiorowe prawa pacjentów. Dotychczas, spośród 20 takich skarg sądy oddaliły 13 z nich – uznając decyzje Rzecznika Praw Pacjenta za zasadne. Dodatkowo trzy skargi zostały przez sądy odrzucone (ze względu na niespełnianie wymogów formalnych), a cztery oczekują na wydanie wyrok.

Przypomnijmy, że Rzecznik Praw Pacjenta jest centralnym organem administracji rządowej, ustanowionym w celu ochrony praw pacjentów. Przysługujące pacjentom prawa oraz tryb powoływania, odwoływania i kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta określone zostały w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Do głównych zadań Rzecznika należy ochrona praw zarówno indywidualnego pacjenta, jak i zbiorowych praw pacjentów, oraz podejmowanie działań w przypadkach ich naruszenia, występowanie do organów władzy publicznej w sprawach systemowych, rozwiązań poprawiających ochronę i egzekwowanie praw pacjentów, a także monitorowanie sytuacji przestrzegania praw pacjentów w systemie ochrony zdrowia.

„Ignorantia iuris nocet” (łac. nieznajomość prawa szkodzi) – to jedna z podstawowych zasad prawa, pokrewna do „Ignorantia legis non excusat” (łac. nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem). Nawet jeśli nie interesuje cię prawo medyczne, warto regularnie śledzić dział Prawo w portalu „Gazety Lekarskiej”. Znajdziesz tu przydatne informacje o ważnych przepisach w ochronie zdrowia – zarówno już obowiązujących, jak i dopiero planowanych.