Wyzwania ery postantybiotykowej

Jakość pracy laboratoriów i poprawne określenie mechanizmów oporności na antybiotyki są niezwykle ważne, zwłaszcza w sytuacji, gdy problem lekooporności stał się kluczowym problemem zdrowia publicznego. 24 czerwca oficjalnie otwarto nową siedzibę Centralnego Ośrodka Badań Jakości w Diagnostyce Mikrobiologicznej w Warszawie przy ul. Rydygiera 8.

Foto: Marta Jakubiak

Istota działalności

Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Mikrobiologicznej (COBJDM) został powołany w 1997 roku zarządzeniem ministra zdrowia. Jego główne zadanie to ocena i standaryzacja metod mikrobiologicznych stosowanych w diagnostyce zakażeń człowieka i z tej części działalności ośrodek jest znany najbardziej. Jest placówką prowadzącą Ogólnopolski Program Wiarygodności w Diagnostyce Mikrobiologicznej POLMICRO.

COBJDM prowadzi też ewidencję działających w kraju laboratoriów mikrobiologicznych. Sprawdza, jakimi metodami i na jakiej jakości sprzęcie pracują, czuwa nad bezpieczeństwem pracowników. Na przestrzeni lat centrum przyczyniło się m.in. do wprowadzenia komór laminarnych. Jest również ośrodkiem konsultacyjnym, aktywnym także na arenie międzynarodowej.

Działalność centrum nabiera jeszcze większego znaczenia zwłaszcza w kontekście opublikowanego niespełna miesiąc temu raportu Światowej Organizacji Zdrowia, z którego wynika, że wiek XXI będzie wiekiem postantybiotykowym. Dane WHO wskazują, że jest coraz więcej opornych na antybiotyki szczepów, a nowych leków nie przybywa.

Co to jest POLMICRO?

Program POLMICRO działa dłużej niż sam ośrodek. W Polsce wdrożony został w grudniu 1993 roku, dzięki współpracy działającej przy Departamencie Polityki Zdrowotnej Ministerstwa Zdrowia Komisji Standaryzacji i Kontroli Jakości Badań Laboratoryjnych i Mikrobiologicznych oraz Krajowego Zespołu Konsultanta Medycznego ds. Mikrobiologii Lekarskiej. Od 1997 roku Ogólnopolski Sprawdzian Wiarygodności w Diagnostyce Mikrobiologicznej prowadzi COBJDM.

– Laboratoria, które zostały włączone do programu POLMICRO, mają obowiązek brania udziału w zewnętrznych sprawdzianach. Jakość poszczególnych placówek sprawdzamy między innymi poprzez testy wiedzy online przeprowadzane średnio sześć razy w roku – informuje prof. Waleria Hryniewicz, dyrektor COBJDM, konsultant krajowy w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej.

Co można zyskać dzięki przystąpieniu do programu POLMICRO? Po pierwsze, możliwość uzyskania akredytacji dla szpitala, a także poprawę diagnostyki poprzez poddawanie się obiektywnej kontroli zewnętrznej i wreszcie zwiększenie wiarygodności danego laboratorium.

Edukacja

Ośrodek podając wyniki testów, omawia także błędy popełnione przy ich rozwiązywaniu, np. zamieszcza wyjaśnienie, dlaczego dany błąd mógł zostać popełniony, analizowana jest również metodologia badania. – W tym względzie jesteśmy programem unikatowym – podkreśla prof. Waleria Hryniewicz.

Ponadto COBJDM uwzględnia bieżące potrzeby uczestników programu: kiedy okazuje się, że ponad 50 proc. uczestników testu nie poradziło sobie z rozwiązaniem jakiegoś nowego, bardziej skomplikowanego zagadnienia, ośrodek podejmuje działania edukacyjne.

Unikatowość

Wśród innych programów badania jakości, zazwyczaj realizowanych standardowo, POLMICRO wyróżnia uwzględnianie specyfiki lokalnej i aktualizowanie informacji w kontekście polskich realiów. Jeżeli zostanie wyizolowany szczep bakterii z nowym mechanizmem oporności, zostaje on włączony do programu, a laboratoria poinformowane o tym fakcie.

– Jakość jest nam bardzo potrzebna, ponieważ dotyczy poprawnej identyfikacji, poprawnego określenia wrażliwości na antybiotyki, czyli poprawnej terapii, właściwego określenia mechanizmów oporności i właściwej interpretacji. Niezbędna jest także we właściwej kontroli zakażeń i ognisk epidemicznych. Te elementy decydują o dobrej jakości – podsumowuje prof. Waleria Hryniewicz.