Prezes NRL pisze do prezydenta elekta

Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej Maciej Hamankiewicz zwrócił się do prezydenta elekta Andrzeja Dudy z prośbą o interwencję w sprawie postępowania ministra zdrowia, który nie przygotował Radzie Ministrów sprawozdania z wykonania ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, wyrobów medycznych i produktów spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Poniżej prezentujemy treść pisma.

Foto: andrzejduda.pl

Minister Zdrowia postępując w ten sposób uchyla się od społecznej dyskusji na temat pieniędzy, które powinny być przeznaczone w całości na zaspokojenie potrzeb lekowych ludzi chorych.

Poprzez swoje milczenie w tym zakresie doprowadza do sytuacji, że nikt – nawet Rada Ministrów – nie zna przeznaczenia niewykorzystanych środków, które pozostają w Narodowym Funduszu Zdrowia z procesu refundacyjnego. Tymczasem zgodnie z treścią art. 84 ustawy Rada Ministrów była zobowiązana do przedłożenia Sejmowi, po upływie 2 lat od wejścia w życie tej ustawy, sprawozdania z jej wykonania wraz z oceną skutków jej stosowania.

Termin wynikający z brzmienia ww. przepisu upłynął z dniem 1 stycznia 2014 r. Do dziś jednak Rada Ministrów nie zaprezentowała nawet projektu ww. sprawozdania. Rząd powinien przestrzegać prawa stanowionego przez Sejm RP, a jeśli tego nie czyni interwencja Prezydenta RP wydaje się być konieczna.

Ustawa refundacyjna wprowadziła rewolucyjne zmiany w zakresie sposobu finansowania i organizacji procesu wystawiania recept na leki refundowane. Zmiany wprowadzane ww. ustawą były szeroko krytykowane przez różne środowiska, w tym także przez środowiska lekarskie i pacjenckie.

Z raportu przygotowanego przez firmę badawczą Sequence i kancelarię Domański Zakrzewski Palinka „Wpływ ustawy o refundacji leków na dostęp pacjenta do farmakoterapii, budżet NFZ oraz branżę farmaceutyczną” wynika, że wprowadzony system ustalania cen i refundacji leków spowodował:

• zwiększenie poziomu wydatków pacjenta poza segmentem refundacyjnym,
• zwiększenie sprzedaży leków nierefundowanych,
• zwiększenie – w przypadku niektórych terapii – kosztu tzw. koszyka zakupów (np. pacjenci stosujący insuliny, atypowe neuroleptyki).

Wydatki publiczne na refundację apteczną w 2011 r. sytuowały nasz kraj na jednej z ostatnich pozycji wśród państw OECD, jeśli chodzi o poziom finansowania tego sektora leczenia według parytetu siły nabywczej oraz % PKB (niższy poziom był jedynie w Meksyku i Chile).

Z raportu wynika, że roczne wydatki pacjentów na leki wydawane na receptę (łącznie leki refundowane i pełnopłatne) wzrosły z 8,6 mld złotych w 2010 r. do 9,3 mld złotych w 2013 r., a więc o 700 mln złotych.

Wzrost wydatków pacjentów na zakup leków dostępnych w aptekach trudno określić pozytywnym skutkiem ustawy refundacyjnej, a zwiększenie wydatków na refundację leków w ramach programów lekowych poprawiło dostępność do leków innowacyjnych jedynie wąskim grupom pacjentów.

Zgodnie z treścią art. 74 ustawy wysokość całkowitego budżetu na refundację w latach 2012, 2013 i 2014 powinna być równa kwocie poniesionych przez Fundusz wydatków związanych z refundacją leków w roku 2011, a począwszy od roku 2015 nie może być niższa od tej kwoty. Kwoty wydatkowane przez NFZ na refundację leków nie osiągały w tych latach poziomu wydatków z 2011 r.

W 2011 wydatki NFZ na refundację leków wyniosły 10,9 mld złotych, w roku 2012 wydatki te wyniosły już jedynie 9,1 mld złotych (spadek o 1,8 mld złotych), a w 2013 wyniosły 9,6 mld złotych (1,3 mld złotych mniej od wydatków z 2011 r. wyznaczających poziom finansowania refundacji leków).

W 2014 r. dane z dostępnych miesięcznych i kwartalnych sprawozdań NFZ wskazują na wydatki na poziomie 10,3 mld złotych ( 0,6 mld złotych poniżej wydatków z 2011 r.). Zatem z ogólnie dostępnych planów finansowych NFZ a także publikowanych sprawozdań dotyczących kwot refundacji wynika, iż w latach 2012-2014 płatnik wydał na refundację leków 3,7 mld zł mniej niż zakładał całkowity budżet na refundację. Wbrew zapowiedziom Ministerstwa Zdrowia kwota ta nie została przeznaczona na finansowanie nowych, innowacyjnych leków.

Z ww. raportu wynika, iż pomimo zaoszczędzenia w 2013 r. 1,3 mld złotych na refundacji leków ogółem w stosunku do wydatków z roku 2011, wydatki na finansowanie leków innowacyjnych wzrosły w tym okresie jedynie o 0,112 mld złotych (w 2012 roku odpowiednie wartości wyniosły 1,8 mld zł i 0,014 mld zł). Oznacza to, iż wobec dużych kwot niewykonania budżetu NFZ na refundację leków, tylko bardzo niewielki ich odsetek przeznaczono na zwiększenie dostępu pacjentów do nowych terapii.

Wobec braku realizacji ustawowego obowiązku przedstawienia Sejmowi sprawozdania z realizacji ustawy oraz niewykorzystania przez NFZ środków przeznaczanych w budżecie na refundację leków, należy postawić pytanie, co stało się z środkami w wysokości 3,7 mld zł i czy przepisy ustawy refundacyjnej mówiące o przeznaczeniu zaoszczędzonych pieniędzy na finansowanie nowych leków są realizowane.

Wobec powyższego apeluję do Pana Prezydenta o zaangażowanie w te niezwykle istotne dla zdrowia milionów Polaków sprawy i podjęcie działań zmierzających do przedstawienia przez Rząd RP rzetelnego i kompletnego sprawozdania z wprowadzenia ustawy refundacyjnej oraz wyjaśnienia powodów nie wykorzystywania przez NFZ zaoszczędzonych środków na finansowanie nowych terapii.