50. rocznica Klubu Medyka i Polskiego Towarzystwa Medycznego w Czechach
10 października 2025 r. w Cierlicku na terenie Śląska Cieszyńskiego miały miejsce rocznicowe obchody działalności Polskiego Towarzystwa Medycznego w Republice Czeskiej.
Od 7 listopada 1975 r. polscy lekarze na Zaolziu działali w ramach Klubu Medyka przy Zarządzie Głównym Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czeskim Cieszynie. Dopiero w 4 października 1991 r., po przemianach politycznych, możliwe było założenie samodzielnego stowarzyszenia Polskiego Towarzystwa Medycznego w Czechosłowacji, a od 1993 r. w Republice Czeskiej.
PTM należy do najbardziej prężnie działających polonijnych towarzystw medycznych, które zorganizowało kilkaset spotkań, łącząc tematy naukowe z integracją środowiska i kultywując tradycje i polskość na terenie Zaolzia. O początku lekarze PTM uczestniczą w Kongresach Polonii Medycznej i spotkaniach polonijnych i naukowych w Polsce i na świecie. Założyciel i pierwszy prezes PTM Bogusław Chwajol był sygnatariuszem podpisanej 22 czerwca 1991 r. deklaracji uczestników na I Kongresie Polonii Medycznej w Częstochowie.
Regularnie od 1997 r. ukazuje się biuletyn redagowany w wersji elektronicznej przez obecnego prezesa Józefa Słowika. Stowarzyszenie wydało dziesiątki książek i publikacji nawiązujących do historii i polskich korzeni mieszkańców Zaolzia opisujących sylwetki lekarzy i działaczy społecznych, a także ich pasje społeczne i artystyczne.
Wśród wydanych książek są wiersze doktora Janusza Gaudyna, Henryka Jasiczka, wspomnienia lekarzy, biografia doktora Wacława Olszaka „Dr Olszak i jego następcy” z 1999 r., burmistrza Karwiny zamordowanego przez Niemców w pierwszych dniach wojny, oraz pięknie opisane lekarskie jubileusze. PTM opiekuje się izbą pamięci w Domu Polskim, miejscami martyrologii Polaków, pomnikiem w miejscu śmierci zwycięzców Challange’u 1932 – kpt. pil. Franciszka Żwirki i inż. Stanisława Wigury (11 września 1932 r.).
W czasie uroczystości złotego jubileuszu przedstawiona zostały historia działalności stowarzyszenia, zatopionego Cierlicka, wykłady naukowe oraz prezentacja autora o współpracy reaktywowanego samorządu lekarskiego z polonią medyczną. Konsul Generalny RP w Ostrawie Stanisław Bogowski wręczył wieloletniemu prezesowi PTM Józefowi Słowikowi odznakę Honorową „Bene Merito” nadaną przez Ministra Spraw Zagranicznych za działalność wzmacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej.
PTM w 2005 r. zostało uhonorowane przez Polskie Towarzystwo Lekarskie medalem Bene Meritus, przez Towarzystwo Lekarskie Krakowskie Medalem jubileuszowym 150-lecia TLK, a także medalem dra Aleksandra Kremera (2009) i medalem prof. Juliana Nowaka (2010). Wielu lekarzy Polskiego Towarzystwa Medycznego otrzymało w przeszłości wysokie odznaczenia państwowe.
Na szczególne uznanie zasługują wieloletni działacze PTM Czesława i Romuald Gąsior, Alojzy Bura, Alfred Böhm, Bogusław Chwajol, Helena Paszek i Jan Kaczmarczyk – nie sposób wszystkich wymienić. Najlepiej atmosferę polskości na Zaolziu oddaje wiersz założyciela PTM, doktora poety Janusza Gaudyna, będący również epitafium na jego grobie:
„U nas”
Pomników mamy niewiele
Ludzie nie płaczą
Ani nie tańczą za głośno
Na Śląsku umiera się cicho
Bo tutaj ludziom
Odwagi i zasług
Wystarcza na milczenie
Krzysztof Makuch
