Jakie badania diagnostyczne zleca lekarz POZ?

Od właściwego doboru badań diagnostycznych zależy proces weryfikacji rozpoznania wstępnego, ustalenie rozpoznania ostatecznego, a w konsekwencji prawidłowe leczenie oraz sukces terapeutyczny. Od 1 stycznia 2015 roku lista badań diagnostycznych, na które mogą kierować pacjentów lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, znacznie się wydłużyła.

Dr n. med. Dariusz Rembisz. Foto: Tomasz Adamaszek

O tym, jakie badania może zlecić pacjentowi lekarz podstawowej opieki zdrowotnej oraz o źródłach ich finansowania, rozmawiamy z Dariuszem Rembiszem – internistą, dietetykiem i specjalistą medycyny rodzinnej, dyrektorem ds. medycznych Szpitala św. Elżbiety w Warszawie.

Jakie badania może nam zlecić lekarz POZ? Jaki jest zakres badań, na które może, a czasem wręcz powinien skierować pacjenta?

– Lista badań diagnostycznych, które może zlecić lekarz POZ, określana jest przez ministra zdrowia w rozporządzeniu w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem, lekarz POZ może zlecić pacjentowi badania krwi, badania moczu, badania kału, badania układu krzepnięcia, badania mikrobiologiczne, badanie elektrokardiograficzne (EKG) w spoczynku, badanie USG, badanie echokardiograficzne, spirometrię i badania endoskopowe.

Warto dodać, że od 1 stycznia 2015 roku zakres możliwości diagnostycznych lekarza POZ został znacznie poszerzony, głównie w związku z wejściem w życie tzw. pakietu onkologicznego, którego zasadniczym filarem są świadczenia medyczne realizowane przez lekarza POZ. Szersze uprawnienia diagnostyczne w połączeniu z wiedzą merytoryczną lekarza POZ dają – przynajmniej teoretycznie, bo w praktyce wygląda to różnie – możliwość szybszego postawienia prawidłowej diagnozy i szybszego wdrożenia właściwego leczenia.

Znacznemu poszerzeniu uległ zakres badań krwi, m.in. o badania umożliwiające zdiagnozowanie chorób dotyczących obrazu krwi oraz gospodarki żelaza, cukrzycy, chorób wątroby i trzustki, tarczycy i prostaty. Istotnemu poszerzeniu uległ również zakres badań ultrasonograficznych. Ponadto, od 1 stycznia 2015 roku lekarz POZ otrzymał, po raz pierwszy, prawo do wydawania skierowań na badania endoskopowe – gastroskopię oraz kolonoskopię, co oznacza, że pacjent nie musi już iść po takie skierowanie do Poradni Gastroenterologicznej.

Kto finansuje te wszystkie badania: lekarz POZ w ramach tzw. stawki kapitacyjnej czy NFZ z jakiejś oddzielnej puli pieniędzy przeznaczonej na diagnostykę?

– Badania diagnostyczne będące w gestii lekarza POZ finansowane są z ogólnej puli środków finansowych przeznaczanych i wypłacanych co miesiąc przez NFZ na każdego pacjenta z tzw. aktywnej listy pacjentów danej przychodni POZ. Dlatego tylko staranne przygotowanie merytoryczne lekarza POZ oraz jego wysokie umiejętności praktyczne, a także właściwa organizacja pracy i nadzór finansowy, gwarantują powodzenie systemu opieki zdrowotnej na poziomie POZ.

Na co może liczyć pacjent po wizycie u lekarza POZ? Co mówią na ten temat przepisy?

– Pacjent powinien mieć przekonanie, że lekarz POZ starannie wysłuchał jego skarg klinicznych, dokładnie i bez zbędnego pośpiechu zbadał pacjenta, postawił wstępne rozpoznanie kliniczne, zlecił konieczną, niczym nieskrępowaną diagnostykę, wydał niezbędne skierowanie do poradni specjalistycznej, wyznaczył wizytę kontrolną niezbędną do podsumowania zleconych badań i konsultacji specjalistycznych oraz postawił prawidłowe rozpoznanie ostateczne i wdrożył właściwe leczenie.

Niestety, często pacjent tego nie otrzymuje. Najczęściej, oprócz szybko zebranego wywiadu i pobieżnego badania, musi się zadowolić namiastką koniecznych badań diagnostycznych oraz skierowaniem do poradni specjalistycznej z perspektywą jego zrealizowania w ciągu kolejnych kilku miesięcy. Dlatego zasadne jest oferowanie pacjentom wszelkiego rodzaju pakietów badań profilaktycznych (po preferencyjnych cenach), których wyniki nie tylko pomagają właściwie ocenić stan zdrowia, ale usprawniają cały proces diagnostyczny i tym samym terapeutyczny.

Dlaczego niektórzy lekarze oszczędzają na diagnostyce, a inni nie?

– Oszczędzanie na diagnostyce jest zjawiskiem nagannym, ale też kontrolowanym przez płatnika. Jest to problem dość złożony, bo nie zawsze jest skutkiem oszczędności właściciela/lekarza przychodni POZ. Często wynika z niekompetencji lekarza POZ, bądź po prostu z jego niechęci do prawidłowego, zgodnego z przyjętymi standardami, realizowania świadczenia medycznego – wizyty lekarskiej w zakresie medycyny rodzinnej.

Inny problem stanowią wizyty lekarskie w zakresie medycyny rodzinnej obciążone nadmierną liczbą badań diagnostycznych, często niepotrzebnie zlecanych. Takie działanie uszczupla znacząco możliwości diagnostyczne danego lekarza i jego kolegów. Dlatego polityka kadrowa i organizacyjna musi być wręcz perfekcyjna, aby sprostać z jednej strony rosnącym wymaganiom pacjentów i lekarzy specjalistów, a z drugiej strony zmieścić się w budżecie przeznaczonym na opiekę nad pacjentem w zakresie POZ.

W jakiej sytuacji pacjent powinien wykonać badania odpłatnie?

– W niektórych przypadkach, dotyczących szczególnie diagnostyki pilnej, a niebędącej w zakresie lekarza POZ lub wymagającej zbyt długiego okresu oczekiwania, lekarz rodzinny powinien w poczuciu dobrego interesu pacjenta zlecić konieczne badania w tzw. trybie prywatnym. Jest to czynność niezbyt lubiana przez lekarza POZ, gdyż dość często naraża go na niepotrzebne i niezrozumiałe komentarze pacjentów. Ideałem byłoby współfinansowanie z pacjentem każdej wizyty lekarskiej realizowanej przez lekarza rodzinnego w przychodni POZ, w ramach której istniałaby możliwość zlecania innych, wybranych badań diagnostycznych, za które pacjent nie ponosiłby dodatkowego kosztu.

Lista badań diagnostycznych, na które od 1 stycznia 2015 roku może kierować lekarz POZ, dostępna jest tutaj.