Jak działa alkohol

„Alkohol jest w Europie jedną z najczęstszych przyczyn śmierci” – alarmuje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w raporcie opublikowanym w połowie 2024 r. Według WHO nadużywanie alkoholu wywołuje więcej zgonów niż leki psychoaktywne.

• Układ pokarmowy: pobudza wydzielanie soku żołądkowego, ale w zbyt dużych dawkach działa odwrotnie – pogarsza lub wręcz zatrzymuje trawienie i hamuje łaknienie; może dojść do uszkodzenia błony śluzowej, co z kolei pogarsza wchłanianie pokarmów.
• Układ krążenia: podnosi ciśnienie tętnicze krwi i powoduje groźne dla życia zaburzenia rytmu serca – arytmie nadkomorowe (w tym migotanie przedsionków), miażdżycę, chorobę wieńcową, niewydolność serca i zawał serca.
• Wątroba: metabolizowanie alkoholu pogarsza działanie innych procesów, trudniejsze jest utrzymanie właściwego poziomu cukru we krwi oraz wchłanianie leków; może dojść do hipoglikemii, a nawet śpiączki.
• Układ nerwowy: zmniejszenie aktywności mózgu, upośledzenie pamięci i rozchwianie uczuć, a także zaburzenia snu i bezdech senny; bezsenność występuje nawet po spożyciu alkoholu kilka godzin przed położeniem się do łóżka.
• Trzustka: przewlekle zapalenie trzustki zwiększa ryzyko raka tego narządu, a w ciągu 5-6 lat prowadzi do cukrzycy.
• Układ odpornościowy: częściej zdarzają się nowotwory i choroby zakaźne, jak zapalenie płuc i gruźlica, zakażenia krwi i układu moczowego.
• Układ wewnątrzwydzielniczy: u mężczyzn – atrofia jąder, impotencja, utrata libido, u kobiet – zaburzenia miesiączkowania, wcześniejsza menopauza, upośledzenie płodności, większe ryzyko raka piersi.
• Układ kostny: większa podatność na złamania, osteopenia, zmniejszenie masy kostnej, szczególnie w obrębie kości piętowej, kręgosłupa oraz stawu biodrowego; niedobór wapnia, fosforanów i magnezu, zaburzenia wydzielania kalcytoniny i parathormonu.
• Alkoholowy zespół płodowy: alkohol szkodzi na wszystkich etapach rozwoju płodu, zaburza ekspresje genów. Najgorszy jest okres od pierwszego do ósmego tygodnia ciąży, kiedy kobieta może nie zdawać sobie jeszcze sprawy, że jest w ciąży. Dochodzi do znacznych anomalii morfologicznych i niedorozwoju umysłowego po subtelne zaburzenia poznawcze i zachowania. Objawem są opóźnienie wzrostu płodu i noworodka, uszkodzenie OUN, charakterystyczny wygląd twarzy – małe szparki powiekowe, cienka górna warga, wydłużenie i spłaszczenie rynienki górnej wargi.

Zbigniew Wojtasiński

Źródło: „Gazeta Lekarska” nr 5/2025