Potrzeby żywieniowe dziecka a rola rodziców

Dlaczego organizm dziecka jest bardziej wrażliwy na składniki odżywcze niż organizm osoby dorosłej? Dlaczego powinniśmy zwracać tak szczególną uwagę na żywienie w trakcie 1000 pierwszych dni? Na te pytania odpowiada prof. dr. hab. n. med. Piotr Socha.

Foto: freeimages.com

– Organizm dziecka stale się rozwija, zarówno pod względem fizycznym, jak i dojrzewania procesów metabolicznych i ośrodkowego układu nerwowego. Istnieją tzw. krytyczne okresy rozwoju, gdy działanie czynnika szkodliwego, ale również korzystne działania czynników zewnętrznych mogą mieć odległe konsekwencje zdrowotne. Ten proces nazywamy programowaniem metabolicznym.

Zrekompensowanie zmian, które dokonują się w krytycznych okresach rozwoju, nie jest w pełni możliwe jak u człowieka dorosłego. Przykładem programowania metabolicznego jest wzrost ryzyka otyłości związany z wyższym spożyciem białka w okresie niemowlęcym.

Podobnie ważne jest wczesne wykrywanie chorób prowadzących do zaburzeń rozwoju i wzrastania, np. celiakia może prowadzić do niedoboru wzrostu i wczesne jej wykrycie zapobiega poważnym powikłaniom zdrowotnym. Interwencje żywieniowe powinny być podejmowane możliwie wcześnie u dzieci, gdy stwierdzimy znaczne cechy niedożywienia, aby nie doprowadzić do trwałych konsekwencji rozwojowych.

Należy pamiętać, że organizm dziecka jest szczególnie wrażliwy na niedobory żywieniowe, jednak również nadmiar pożywienia może być niebezpieczny. Znaczny przyrost masy ciała w okresie przedszkolnym i niemowlęcym oraz otyłość dziecięca zazwyczaj prowadzą do otyłości w wieku dorosłym.

Wydaje się, że okresem szczególnie wrażliwym na działanie czynników zewnętrznych są pierwsze lata życia, a z pewnością jest to okres niemowlęcy. Programowanie metaboliczne ma prawdopodobnie miejsce właśnie w okresie niemowlęcym, a ponadto w życiu płodowym. Wczesne wprowadzenie produktów uzupełniających, nadmiar białka czy karmienie sztuczne w tym wieku wiążą się z ryzykiem otyłości. Podobnie ryzyko alergii kształtuje się właśnie w tym wieku, również w związku z czasem wprowadzenia produktów uzupełniających do diety.

Należy pamiętać również o innym mechanizmie kształtowania odległego ryzyka chorób. Okres niemowlęcy oraz kolejne lata życia to czas kształtowania się zwyczajów żywieniowych. W tym okresie dzieci zaczynają dokonywać wyboru produktów i pod wpływem swoich rodziców rozwijają preferencje do produktów słodkich czy słonych. W późniejszym wieku trudno zmienić takie przyzwyczajenia, a zatem również trudno jest walczyć z dietą prowadzącą do otyłości czy nadciśnienia tętniczego.