ZAiKS o opłatach za odtwarzanie muzyki

W nawiązaniu do komentarza radcy prawnego Naczelnej Izby Lekarskiej Marka Szewczyńskiego, który zastanawiał się, czy lekarze i lekarze dentyści są zobowiązani płacić za korzystanie w ramach prowadzonej działalności leczniczej z utworów chronionych prawami autorskimi, otrzymaliśmy stanowisko Stowarzyszenia Autorów ZAiKS przygotowane przez radcę prawnego Agnieszkę Bieniek-Rusiecką. Poniżej jego treść.

Foto: Marta Jakubiak

Stowarzyszenie Autorów ZAiKS z uwagą śledzi wszelkie głosy dotyczące opłat za korzystanie z chronionych utworów. Z zainteresowaniem przyjęliśmy też głos zaprezentowany w „Gazecie Lekarskiej”. Zaproponowane tam tezy wymagają jednak kilku zdań komentarza.

1. Sądy polskie wielokrotnie wypowiadały się w kwestiach odnoszących się do obowiązku zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z utworów m.in. na polu odtwarzanie. Ale to właśnie wyrok w sprawie „fryzjera z Wałbrzycha” został nagłośniony w mediach.

Pragniemy zwrócić uwagę, że został on poddany zdecydowanej krytyce w wielu publikacjach i wyrażamy przekonanie, że mógłby zostać uchylony przez Sąd Najwyższy. Spór zakończył się jednak na etapie postępowania apelacyjnego z uwagi na niską wartość przedmiotu zaskarżenia. Wyrok ten w żaden sposób nie tworzy „precedensu” i nie powinien oddziaływać na inne postępowania i dokonywane w takich postępowaniach oceny prawne.

2. Jak słusznie wskazano „działalność lecznicza” prowadzona przez lekarzy i lekarzy dentystów nie ogranicza się do gabinetów lekarskich, ale obejmuje również hole, korytarze, recepcje, poczekalnie – gdzie właśnie odtwarzane są utwory. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS od wielu lat zawiera umowy dotyczące takiego korzystania i w naszej ocenie można mówić o ustalonej praktyce w tym zakresie.

3. Sformułowanie autora artykułu o „mocnych podstawach prawnych, na których mogą oprzeć się lekarze i lekarze dentyści niezgadzający się na zawieranie umów licencyjnych na wykorzystanie utworów…” – jest w naszej ocenie zbyt daleko idące. Zwłaszcza, że stanowisko takie opiera się wyłącznie na ocenie przywołanych w treści artykułu orzeczeń. Natomiast podstawą prawną dla działań organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi jest przepis ustawy – art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zawierający obowiązek zapłaty za korzystanie z utworu.

4. Stawki wynagrodzeń za odtwarzanie utworów i przedmiotów praw pokrewnych – jak to wskazano w treści artykułu – zawarte są w tabelach wynagrodzeń zatwierdzonych w ustalonym ustawą trybie. Z ustawy (art. 110 [16] ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) wynika obowiązek ich stosowania przez organizacje zbiorowego zarządzania w zawieranych umowach.

Tabele, obok stawek wynagrodzeń zawierają również wskazanie sposobów korzystania dla jakich przewidziano obowiązek zapłaty wynagrodzenia, w tym wyraźnie odnoszące się do gabinetów terapeutycznych, poczekalni, holi, itp. miejsc. Ustawa nie przewiduje wyłączeń (poza regulacją dotyczącą dozwolonego użytku chronionych utworów), odnoszących się do konkretnych rodzajów działalności, np. działalności leczniczej.

Przeciwnie – nieprzywołane w artykule orzeczenie ETS z 27 lutego 2014 r. (sprawa C-351/12), wyraźnie przesądza, iż umożliwienie przez zakład uzdrowiskowy odbioru utworów chronionych w pokojach klientów stanowi publiczne udostępnienie, a to wymaga uzyskania zezwolenia podmiotu uprawnionego z tytułu praw autorskich oraz zapłaty stosownego wynagrodzenia.

Dodatkowo tylko wypada sprostować twierdzenia o możliwości dochodzenia przez organizacje zbiorowego zarządzania trzykrotności stosownego wynagrodzenia. Przepis art. 79 ust. 1 pkt 3) lit. b), przewidujący możliwość domagania się naprawienia w taki sposób szkody wyrządzonej przez naruszyciela autorskich praw majątkowych, został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją 23 czerwca br. Uprawnieni mogą jednak domagać się od naruszyciela naprawienia szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia.

Odpowiedź zatem na pytanie, „Czy lekarze i lekarze dentyści są zobowiązani płacić za korzystanie w ramach prowadzonej działalności leczniczej z utworów chronionych prawami autorskimi?” – nie jest zatem tak oczywista, jak wynikałoby z treści artykułu.

„Ignorantia iuris nocet” (łac. nieznajomość prawa szkodzi) – to jedna z podstawowych zasad prawa, pokrewna do „Ignorantia legis non excusat” (łac. nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem). Nawet jeśli nie interesuje cię prawo medyczne, warto regularnie śledzić dział Prawo w portalu „Gazety Lekarskiej”. Znajdziesz tu przydatne informacje o ważnych przepisach w ochronie zdrowia – zarówno już obowiązujących, jak i dopiero planowanych.