Personel medyczny a pacjent ze stomią

Według raportu „Personel medyczny o komforcie życia stomików”, przeprowadzonego w ramach kampanii „STOMAlife. Odkryj stomię”, trudności w pogodzeniu się z sytuacją po operacji wyłonienia stomii oraz obawa przed wykluczeniem społecznym, sprawiają że 87% stomików odczuwa lęk przed stomią, a ponad połowa zmienia swoje plany życiowe*. Aby sam zabieg, jak i okres akceptacji stomii zakończyły się sukcesem, konieczna jest ścisła współpraca personelu medycznego pełniącego opiekę nad pacjentem.

Warszawa, Łazienki Królewskie. Foto: imageworld.pl

Personel medyczny sprawujący opiekę nad pacjentem ma duży wpływ na dalszą jakość życia pacjenta stomijnego. W tym przypadku ważną rolę odgrywa edukacja pacjenta na temat życia ze stomią, która powinna rozpocząć się już w okresie przedoperacyjnym.

Na tym etapie opieka obejmuje przygotowanie pacjenta do zabiegu chirurgicznego pod względem psychologicznym, chirurgicznym, jak i pielęgniarskim oraz wyznaczenie miejsca przyszłej stomii. Tymczasem aż 35% respondentów badania przyznało, że w ich ośrodkach miejsce wyłonienia stomii jest planowane rzadko lub nigdy.

Jeżeli istnieje taka możliwość, pacjent stomijny powinien dowiedzieć się o możliwości wyłonienia stomii podczas zabiegu i musi wyrazić na to zgodę. Duże znaczenie ma również to w jaki sposób pacjent został poinformowany o tym, że będzie miał stomię. Co ważne, już w trakcie wyznaczania miejsca przyszłej stomii i podjęcia decyzji o wykonaniu zabiegu, trzeba przekonać pacjenta, że życie ze stomią można prowadzić normalnie, a jej posiadanie nie jest chorobą.

Bezpośrednio po operacji wyłonienia stomii, podczas pobytu w szpitalu, pacjent powinien otrzymać informacje na temat pielęgnacji i funkcjonowania na co dzień ze stomią. Podstawowe pytania, na które powinien odpowiedzieć sobie jeszcze przed wyjściem ze szpitala to: jak zmieniać sprzęt stomijny, pielęgnować skórę wokół stomii, rozpoznać i pielęgnować proste powikłania, a także kiedy i gdzie szukać profesjonalnej pomocy. Dużą rolę w okresie pooperacyjnym odgrywa opieka pielęgniarska. To właśnie pielęgniarka jest często osobą, która przygotowuje pacjenta do samodzielnej pielęgnacji stomii.

– Pacjenci muszą mieć poczucie, że w każdej chwili mają się do kogo zwrócić po pomoc, informacje itp. Gdy poświęcamy im swoją uwagę, dbamy o nich, ograniczamy stres i zapewniamy możliwie duże poczucie komfortu. Wtedy reakcja pacjentów na wiadomość o wyłonieniu stomii, a przede wszystkim postawa wobec planowanej przyszłości, jest dużo bardziej pozytywna i spokojna. Dlatego rola pielęgniarek stomijnych jest niezwykle istotna – komentuje Zofia Augusewicz, pielęgniarka stomijna.

Po wyjściu ze szpitala, pacjent powinien zostać objęty opieką lekarza rodzinnego – jego postawa powinna wzmocnić poczucie pacjenta, że stomia nie przekreśla jego planów życiowych oraz nie wyklucza go z życia rodzinnego i społecznego. Po operacji wyłonienia stomii pacjenci otrzymują na oddziale wskazówki odnośnie pielęgnacji i funkcjonowania ze stomią. Jednak po powrocie do domu nie zawsze wiedzą, gdzie zwrócić się o dalszą fachową pomoc.

Brak dostępu do specjalistycznej wiedzy po opuszczeniu szpitala sprawia, że osoby ze stomią nie radzą sobie z problemami, co w konsekwencji prowadzi do izolacji ich od otoczenia. Mimo funkcjonowania Polskiego Towarzystwa Stomijnego Pol-ilko oraz szpitalnych poradni stomijnych, świadomość społeczna w zakresie stomii jest nadal niska.

W odpowiedzi na potrzeby pacjentów, w ramach kampanii „STOMAlife. Odkryj stomię” powstają bezpłatne poradnie stomijne. W poradniach dyżurują doświadczone pielęgniarki stomijne, które mogą udzielić pacjentowi informacji na temat pielęgnacji i higieny stomii, a także doradzą jak prawidłowo dobrać sprzęt stomijny i odpowiednio zbilansować dietę. Rodzaj pomocy, jakiej oczekują pacjenci zależy od stanu fizycznego i psychicznego, wieku czy przyczyny wyłonienia stomii.

– Poradnię najczęściej odwiedzają stomicy we wczesnym i późniejszym okresie pooperacyjnym. Wśród pacjentów ze stomią są osoby w każdym wieku – od niemowląt po osoby starsze. Przeważa jednak ta ostatnia grupa z uwagi na obserwowaną, zwiększającą się wraz z wiekiem, liczbę zachorowań na złośliwe nowotwory dolnego odcinka przewodu pokarmowego – komentuje Agnieszka Wołowicz z poradni stomijnej w Warszawie.

Należy pamiętać, że stomia jest nie tylko fizycznym, ale także psychicznym obciążeniem dla pacjenta. 67% pacjentów odczuwa ograniczenia w kontaktach z otoczeniem, zarówno z powodów fizycznych jak i psychicznych, dlatego tak istotne staje się wsparcie psychologa.
Stomika warto poinformować o możliwości uzyskania fachowej pomocy, a także istnieniu grup wsparcia. Obserwując inne osoby ze stomią, aktywne zawodowo i pełne chęci do życia, zacznie lepiej postrzegać swoją sytuację życiową.

– Pacjenci potrzebują opieki i wsparcia. Przełamanie tego zamknięcia w sobie, które dotyka pacjentów, jest ważne, ponieważ daje im większą śmiałość i chęć rozmawiania o stomii. Taka postawa przekłada się później na większe zainteresowanie sprawami związanymi ze stomią oraz na poziom jej akceptacji – dodaje Zofia Augusewicz.

W ramach kampanii „STOMAlife. Odkryj stomię” zostały uruchomione adresy mailowe dzięki którym pacjenci stomijni, ich rodziny oraz najbliżsi mogą uzyskać poradę i pomoc z zakresu stomii, jej pielęgnacji oraz związanych z nią problemów. Odpowiedzi udzielają psycholodzy, lekarze oraz pielęgniarki stomijne. Jeżeli masz pytanie, napisz: psycholog@stomalife.pl lub poradnia@stoamlife.pl.

* Raport został przygotowany przez SmartNet Research&Solutions. Analizą objęto 309 osób. Badanie przeprowadzone było na grupie pielęgniarek i pielęgniarzy mających w swojej pracy kontakt z osobami ze stomią. Miało postać papierowej ankiety z pytaniami zamkniętymi i półotwartymi, jednokrotnego lub wielokrotnego wyboru. Badanie przeprowadzono w drugiej połowie 2013 roku.